Καθρέφτη καθρεφτάκι μου

Πολλοί καθρέφτες στο Μέγαρο την περασμένη Πέμπτη 25-10-7 :-)

Παρακολουθήσαμε δύο μονόπρακτες όπερες, την Προσμονή του Soenberg στο 1ο μέρος και τον Νάνο του Zemlinsky στο δεύτερο (70). Τόσο ο Soenberg όσο και ο Zemlinsky ανήκουν σε αυτό που λέγεται 2η σχολή της Βιέννης. Μάλιστα ο δεύτερος θεωρείται και ο ιδρυτής της σχολής αν και είχε σχέση μαθητή-δασκάλου με τον πρώτο. Συμπτωματικά και τα δύο έργα αριθμούνται op.17.

Η Προσμονή υπήρξε η πρώτη μεγάλη απόπειρα να γραφτεί έργο σε ατονική μουσική και σαν τέτοιο θεωρείται έργο σταθμός στην δυτική μουσική δημιουργία. Επίσης έχει ένα αρκετά ενδιαφέρον φροϋδικό background, μιας και το λιμπρέττο του έργου γράφτηκε από την Marie Pappenheim, μαθήτρια του Φρόυντ (ένα ενδιαφέρον paper σχετικά με τις φροϋδικές πτυχές του έργου βρίσκετε εδώ).

Η Προσμονή είναι ένας μεγάλος, εν πολλοίς παραληρηματικός μονόλογος μιας γυναίκας που αναζητά τον εραστή της μια νύχτα στο δάσος. Στο τέλος βρίσκει το πτώμα του και από την στιγμή αυτή και μετά (δηλ. σε όλη την τρίτη σκηνή, που είναι η μεγαλύτερη του έργου) αρχίζει ένας θρήνος, ο οποίος αν κατάλαβα καλά φτάνει μέχρι την αυγή. Δεν φαίνεται καθαρά πως ο εραστής κατέληξε πτώμα, αν δηλ. τον σκότωσε η πρωταγωνίστρια ή πέθανε με άλλο τρόπο.

Όλο το έργο διαδραματίζονταν σε μια άδεια σκοτεινή σκηνή, με ένα μεγάλο καθρέφτη στο βάθος σε όλο το μήκος και ύψος της σκηνής. Μέσα στον καθρέφτη φαίνονταν μικρά φώτα, μάλλον με αυτό τον τρόπο υποδηλώνονταν ο σκοτεινός ουρανός και τα άστρα. Η δήλωση αυτή έγινε αρκετά έντονή στο τέλος όταν ο καθρέφτης φωτίστηκε και ήλθε απότομα μπροστά και επακόλουθα φωτίστηκε όλη η σκηνή (η έλευση της μέρας;). Το άλλο εφφέ ήταν η περιστροφή της σκηνής μαζί με το πτώμα στην 3η σκηνή, μάλλον για να κάνει πιο έντονα τα θεωρούμενα ως mentally unstable conditionw σημεία του μονολόγου της πρωταγωνίστριας.

Δύσκολο και πολύ απαιτητικό έργο, θα έλεγα πως με άφησε αρκετά αμήχανο. Μάλλον προβληματισμένο και διχασμένο. Η ερμηνεία της Elena Nebera δεν νομίζω πως μπόρεσε να επικοινωνήσει στο κοινό τα milestones του έργου. Αλλά από την άλλη μεριά είχε μερικές πολύ καλές στιγμές στα έντονα σημεία, ιδιαιτέρα της 3ης σκηνής. Η σκηνοθεσία λίγο αδιάφορη αλλά ενδιαφέρουσα η προσέγγιση με τους καθρέφτες, μάλλον μου άρεσε.

Ο πιο αδύναμος κρίκος ήταν η μουσική προσέγγιση. Η ερμηνεία του Τσούχλου μου φάνηκε άνευρη και αδιάφορη και ώρες-ώρες μου φαίνονταν και αρκετά detached από τα δρώμενα. Φάνηκε να υπήρχε πρόβλημα αντίληψης και κατανόησης του έργου από πλευράς ορχήστρας ή αλλιώς εξελίσσονταν παράλληλα δύο διαφορετικοί κόσμοι: ο κόσμος της μουσικής και ο κόσμος της σκηνής. Εν γένει εξέλαβα μια μεγάλη αμηχανία.

Φρονώ πως η κατάσταση βελτιώθηκε στο 2ο μέρος. Αρκετά πιο οπερατικός ο Νάνος του Zemlinsky, έδωσε αρκετά πατήματα για να μην χαθούν οι πλανημένοι του 1ου μέρους. Το λιμπρέτο του Georg C. Klaren βασίζεται στο έργο του Oscar Wilde Τα Γενέθλια της Ινφάντας. Η ινφάντα της Ισπανίας λάμβάνει για τα 17α γενέθλια της από τον Σουλτάνο ως δώρο έναν παραμορφωμένο νάνο. Ο νάνος δεν έχει συναίσθηση της κατάστασής του και ερωτεύεται την ινφάντα, η οποία για να παίξει, αρχικά ανταποκρίνεται στο έρωτα του νάνου. Κάποια στιγμή βέβαια ο νάνος αντιλαμβάνεται την κατάστασή του και πεθαίνει από στενοχώρια (!?).

Κι εδώ είχαμε καθρέφτες. Η σκηνή υποτίθεται πως παρίστανε το δωμάτιο της ινφάντας. Κάθετοι μακρόστενοι καθρέφτες περιπλανούνταν στο χώρο, σαν ψηλά παραβάν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δίνουν μια αποσπασματική άποψη των δρώμενων, αλλά ταυτόχρονα χώριζε το χώρο σε πολλούς μικρότερους. Βέβαια οι καθρέπτες σαν καθρέφτες απεικόνιζαν και το συνέβαινε και πίσω τους με αποτέλεσμα να δίνουν μια ψευδαίσθηση αρκετά μεγαλύτερου χώρου. Το βρήκα αρκετά καλό σαν άποψη.

Επίσης μου άρεσαν και οι ερμηνείες της Marlis Petersen ως ινφάντας και του Boiko Zvetanov ως νάνου. Η Petersen (μας είχε δόσει πρόπερσυ μια πολύ καλή Λούλου) ερμήνευσε την ινφάντα ως ένα κακομαθημένο κορίτσι, πού παίζει με τα αισθήματα του νάνου μη έχοντας την συναίσθηση πως παίζει με τα αισθήματα ενός ανθρώπου. Μάλιστα η λύπη της στο τέλος για τον χαμό του νάνου πολύ έμοιαζε με την λύπη θα είχε αν έχανε ένα αγαπημένο παιγνίδι.

Το καλύτερο asset της παράστασης όμως ήταν ο Zvetanov. Πολύ καλός, δυνατός νάνος. Εξαιρετική η σκηνή που αντιλαμβάνεται την δυσανεξία του για πρώτη φορά, βλέποντας το είδωλό του σε έναν καθρέπτη. Επίσης πολύ καλή η τελευταία ανέλπιδα προσπάθεια που κάνει να κερδίσει τον έρωτα της Ινφάντας, μετά την συνειδητοποίηση της μειονεξίας του.

Μουσικώς, νομίζω πως ο Τσούχλος τα πήγε λίγο καλύτερα - προφανώς ήταν και το έργο πιο βατό. Ωστόσο παραμένει το αίσθημα πως η μουσική δεν μπήκε στο ρόλο της. Έμοιαζε σαν μουσική επένδυση θεατρικού έργου παρά σαν όπερα. Μάλλον σαν ακαδημαϊκή άσκηση παρά σαν έργο φτασμένου ερμηνευτή. Ενιγουέη, δεν λέω πως ήταν κακή, αλλά απλώς λίγη.

Οι κυριότεροι συντελεστές της παράστασης:

Σκηνοθεσία Eike Gramss, Σκηνικά-κοστούμια Gottfried Pilz, Φωτισμοί Manfred Voss
Χορογραφία Πέτρος Γάλλιας.

Έπαιξε η Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Πράγας σε Μουσική διεύθυνση Νίκου Τσούχλου


Α’ Μέρος

Arnold Schoenberg: Erwartung

Elena Nebera σοπράνο


Β’ Μέρος

Alexander von Zemlinsky: Der Zwerg

Donna Clara Marlis Petersen, Ghita Μάτα Κατσούλη, Der Zwerg Boiko Zvetanov, Don Estoban Wolfgang Schoene,

Χορογραφία Μαριούς Πετιπά και Λεφ Ιβάνοφ


Ps. Μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη για την παράσταση μπορείτε να δείτε στο blog Λαπούτα
Ps2. Photos στου Parsifal

Καμεράτα & Hogwood

Την Κυριακή που μας πέρασε (21-10-7), παρακολούθησα στην μεγάλη αίθουσα του Μέγαρου την Καμεράτα υπό τον Christopher Hogwood (68). Είχα καιρό να ακούσω την Καμεράτα και την δεν νομίζω να την πέτυχα στην πολύ καλή βραδυά. Όχι μόνο την Καμεράτα αλλά και τις ερμηνείες του Hogwood.

Τον Hogwood τον είχα δει πέρσυ τον χειμώνα σε μια λίγο άνιση παρουσία: έναν πολύ καλό Haydn (είχε παίξει την Δημιουργία) την μια βραδυά και μια … λιγότερη καλή δεύτερη, σε έργα μουσικής δωματίου. Είχε έλθει και το καλοκαίρι στο Ηρώδειο (με σολίστ την Patrizia Ciofi, που δύο φορές που την έχω ακούσει την βρήκα σούπερ) αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσα να πάω.

Στο πρώτο μέρος μας έπαιξαν την 70η συμφωνία του Haydn και το 1ο Κοντσέρτο για όργανο του ιδίου, και στο δεύτερο την 1η συμφωνία του Μπετόβεν.

Ο Hogwood είναι μεγάλη μορφή της κλασικής μουσικής με ερμηνεία έργων κυρίως παλαιάς μουσικής, αλλά την Κυριακή το βράδυ τον βρήκα λίγο διεκπεραιωτικό. Ίσως την εντύπωσή μου αυτή ενέτεινε και η απόδοση της καμεράτας που την βρήκα λίγο μέτρια. Ο ήχος της μου φαίνονταν λίγο θολός και συγκεχυμένος και σε κάποια σημεία μου ακούστηκαν και λίγο ασυντόνιστοι. Ενδεχομένως να είναι η καλύτερη ελληνική ορχήστρα αλλά σίγουρα είναι κατώτερη από τις δεύτερης γραμμής Γερμανικές που μας επισκέπτονται συχνά.

Τα παραπάνω ισχύουν κυρίως για την συμφωνία του Haydn, πού άνοιξε την βραδυά. Το κοντσέρτο για όργανο ήταν εξαιρετικό, βασικά λόγω της απόδοσης του Nicolas Kynaston, ο οποίος ήταν και ο σολίστ. Νομίζω πως οι όποιες αδυναμίες της ορχήστρας καλύφθηκαν από την πολύ καλή ερμηνεία του οργανίστα.

Η ερμηνεία της συμφωνίας του Μπετόβεν είχε την προσωπική σφραγίδα του Hogwood. Εμένα με ξένισε λίγο. Έχω συνηθίσει να ακούω Μπετόβεν με ορχήστες με πλούσιο και βαθύ ήχο. Μπορεί οι επιλογές του Hogwood να είναι πιστές στην εποχή αλλά εμένα μου ακούστηκε λίγο ξεκούδουνα. Επίσης σε μερικά σημεία το παραπήγε αργά για τα γούστα μου.

Αυτά.

Γερμανικής Ραδιοφωνίας συνέχεια

Μια αρκετά ενδιαφέρουσα βραδυά μας χάρισε η Συμφωνική Ορχήστρα WDR της Κολωνίας υπό τον Semyon Bychkov, την περασμένη Κυριακή (7-10-7), στη μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου (75?). Πρόκειται για μια από τις πιο γνωστές ορχήστρες της Γερμανίας, που ιδρύθηκε το 1947 και έχει αποκτήσει την φήμη της για τις εκτελέσεις έργων του 20ου αιώνα (ιδιαίτερα Stockhausen). Από την θέση του μουσικού της διευθυντή έχουν περάσει πολύ γνωστά ονόματα: von Dohnanyi, Zdenek Macal, Hiroshi Wakasugi, Gary Bertini, Hans Vonk, και από το 1997 Semyon Bychkov.

Μας έπεξαν στο πρώτο μέρος της 40η συμφωνία του Mozart και έξι τραγούδια του Richard Strauss (Zueignung, Caecilie, Heimliche Aufforderung, Morgen, Meinem Kinde, Ich wollt ein Sträußlein binden), που τραγούδησε η σοπράνο Genia Kuehmeier. Στο δεύτερο μας έπαιξαν του Συμφωνικούς χορούς, έργο 45 του Sergei Rachmaninov.

Προβληματίστηκα αρκετά για το αν θα έγραφα κάτι για αυτή τη βραδυά. Κι αυτό, γιατί ενώ φέρνω στο νου μου την ορχήστρα και το παίξιμό της και τα βρίσκω άψογα, εν τούτοις έχει κιόλας βουλιάξει στη μνήμη μου λες και ήταν πριν 4-5 χρόνια που την άκουσα. Δεν έχω καταλήξει αν έφταιγα εγώ ή η ερμηνεία του μαέστρου.

Η ορχήστρα ήταν τεχνικώς αρτιότατη πάντως. Ο τρόπος που έπαιξαν την 40η μου έφερνε στο νου κρύστάλινο ρέον ύδωρ: ξάστερος ήχος, άψογος ρυθμός, μπορούσες ανα πάσα στιγμή να προσδιορίσεις κάθε μουσική φράση από κάθε όργανο. Όλα μαζί όμως έδεναν σε ένα σύνολο που… κάπως μου καθόντανε. Μου φάνηκε λίγο άνευρη τελικά. Την ίδια αίσθηση αποκόμισα και από τα τραγούδια του Στράους, αν και η σοπράνο ήταν πολύ καλή και ανέβασε λίγο το συναίσθημα. Αξιοσημείωτη η ερμηνεία της στο Morgen (αν θυμάμαι καλά, το τρίτο από το τέλος) που σε καθήλωνε.

Το δεύτερο μέρος πιο ενδιαφέρον. Ίσως διότι δεν ήξερα το έργο, οπότε είχα λόγους να είμαι εναργής και να μην χαλαρώσω, με έκανε να μετέχω περισσότερο ενερηγτικά. Νομίζω πως ήταν αισθητά καλύτερη η απόδοση της ορχήστρας και με αρκετό προσωπικό ύφος η ερμηνεία του Bychkov. Βέβαια καμιά στιγμή δεν μπορώ να πω πως με ενθουσίασε, αλλά οπωσδήποτε εξέλαβα μια αρκετά καλή εκτέλεση.

Αμήχανη βραδυά. H άλλη ορχήστρα της Κολωνίας μάλλον ήταν καλύτερη.

Αυτά.

Ημέρες Γερμανικού Πολιτισμού (#2)

Ένα πολύ διαφορετικό κοντσέρτο παρακολούθησα το περασμένο Σάββατο (6-10-7). Στο Ινστιτούτο Γκαίτε και στα πλαίσια των ημερών Γερμανικού Πολιτισμού, έδωσε μια συναυλία το συγκρότημα Blechschaden. Το συγκρότημα αποτελείται από χάλκινα της φιλαρμονικής του Μονάχου, υπό τον Bob Ross. To συγκρότημα παίζει μουσική από Bach και Mozart μέχρι Glenn Miller και διασκευές του Smoke in The Water.

Αποτελείται από 10 χάλκινα – 5 τρομπέτες, 2 τρομπόνια, 1 κόρνο, 1 ευφώνιο, 1 μπάσσο και 1 στα κρουστά. Η βραδιά χωρίστηκε πάλι σε δύο μέρη, το πρώτο μέρος στην αίθουσα εκδηλώσεων του ινστιτούτου και το δεύτερο στο αίθριο, όπως ακριβώς και την προηγούμενη φορά.

Ο μαέστρος εκτός από τον μουσικό του ρόλο, είχε και τον ρόλο του animateur. Βέβαια βοηθούνταν αρκετά στο ρόλο αυτό κι από τους μουσικούς του με αποκορύφωμα ένα σόλο της τούμπας που το έπαιξε ξαπλωμένος ανάσκελα. Ο μαέστρος αρέσκονταν να λέει αστεία στερεοτύπων μεταξύ των διαφόρων εθνικοτήτων της Ευρώπης, πχ πειράζοντας τεσσερα από τα μέλη του συγκροτήματος του που ήταν από το Τύρολο μας είπε πως οι Τυρολέζοι χαίρονται όταν παίρνουν κλήση για παράνομο παρκάρισμα γιατί βλέπουν πως το σύστημα δουλεύει. Ή όταν μας έλεγε για ένα κομμάτι του Elgar, ξέρετε που είναι η Αγγλία είναι μια χώρα νότια της Σκωτίας (σκωτσέζος γαρ αυτός).

Οι μουσικοί στον μουσικό τους ρόλο ήταν εντυπωσιακότατοι. Με αποκορύφωμα ένα σόλο της τούμπας (νομίζω πως ήταν η φανφάρα του Haendel στο σήμα του BBC) και το γρηγορότερο παίξιμο που έχω ακούσει ποτέ από τρομπόνι. Πραγματικά μου κρεμάστηκε το σαγόνι!

Επίσης αξίζει να αναφερθεί και η μεγάλη μάρτσιας της Αΐντα, μόνο που αντί για τρομπέτες χρησιμοποίησαν το πλαστικούς σωλήνες :-) :-) :-)

Αυτά…