Krzysztof Penderecki

Την Τετάρτη 10-6-9, imho είχαμε ένα από τα πιο σημαντικά events του φετινού φεστιβάλ. Στην μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου μας δόθηκε η ευκαιρία να απολαύσουμε έναν από τους τελευταίους εν ζωή μεγάλους σύγχρονους συνθέτες. Μεγάλος, υπό την έννοια της συμβολής στην σύγχρονη μουσική τα τελευταία 50 χρόνια.

Έτσι ο θαλερός Krzysztof Penderecki, παρά τα 76 του χρόνια και τα αρκετά παραπανίσια κιλά, διεύθυνε με μεγάλη ζωντάνια την
Sinfonia Varsovia σε ένα πρόγραμμα με αποκλειστικά δικά του έργα.

Μας έπαιξαν

Α’ Μέρος
Agnus Dei (μεταγραφή για έγχορδα)
Κοντσέρτο για βιόλα και ορχήστρα (μεταγραφή για βιολοντσέλο και ορχήστρα)
Σολίστ: Danjulo Ishizaka, βιολοντσέλο

B’ Μέρος
Συμφωνία αρ. 2

Δεν θα έλεγα πως με ενθουσίασε η ορχήστρα – είχε κάποια προβληματάκια συντονισμού σε κάποια μέρη και κάποια μπασίματα με στράβωσαν λιγάκι – αλλά νομίζω πως μετέφεραν με αρκετή επιτυχία το πνεύμα του συνθέτη.

Η αίθουσα πλημμύρισε με αργή μουσική, πλατιές νότες, πολύ αργά κρεσέντα και στιγμές μεγάλου όγκου και έντασης. «Θρησκευτική μουσική της Βαλτικής» είναι ένας πολύ πετυχημένος όρος που κάπου διάβασα για την μουσική του Penderecki (που περιλαμβάνει βέβαια και τον Pärt, τον Górecki, ενδεχομένως τον Kilhar κλπ) και όντως τέτοιο πράγμα «βγήκε» από την μουσική. Δεν θυμάμαι να έχω ξανα-ακούσει live μουσική του, όμως η κατάνυξη, η ηρεμία και η «πνευματικότητα» των ήχων δημιούργησαν μια υποβλητικότατη ατμόσφαιρα που εισέπραξε με με μεγάλη ευχαρίστηση το κοινό, το οποίο και ανταποκρίθηκε στο τέλος με ένα πολύ θερμό χειροκρότημα.

Να πω πως η συναυλία μου άφησε μια γεύση ελαφριάς απογοήτευσης, μιας και αντίθετα απ’ ότι σχεδίαζα πήγα αρκετά κουρασμένος και δεν το ευχαριστήθηκα όσο και όπως θα ήθελα. Eν πάσει περιπτώσει ήταν σίγουρα μια βραδυά to be remembered.

Αυτά.

Τρέμε, άθλια σκλάβα!

Την Τετάρτη 27-5-9, παρακολούθησα στο Ηρώδειο την Aida (78), μια από τις φετινές συμπαραγωγές της ΛΣ, αυτή την φορά με την Arena di Verona. Είναι και η μοναδική όπερα που θα δούμε φέτος το καλοκαίρι, μιας και οι όπερες αποκλείστηκαν φέτος από το φεστιβάλ ως μη εμπορικό είδος, in line με το πνεύμα του λαϊκισμού που επικρατεί πολλές φορές στη χώρα μας, λίκνο κατά τα άλλα του δυτικού πολιτισμού :-| Πάντως η Λυρική φρόντισε να διαψεύσει το «εμπορικό» πνεύμα του αποκλεισμού, μιας και η παράσταση (και όλες οι υπόλοιπες απ’ ότι άκουσα) γέμισαν με το παραπάνω το μεγάλο χώρο του Ηρωδείου. Οι μόνες θέσεις που είδα κενές ήταν στα πάρα πολύ πλάγια της άνω κερκίδας.

Επί του προκειμένου τώρα, η παράσταση είχε και καλά και κακά στοιχεία. Ας ξεκινήσουμε από τα δεύτερα, τα οποία επικεντρώνονται κυρίως στην εικαστική και σκηνοθετική προσέγγιση.

Νομίζω πως το πιο άστοχο μέρος ήταν τα σκηνικά. Τεράστια, ίσως να ταίριαζαν στην Αρένα της Βερόνα αλλά σίγουρα όχι στο περιορισμένο χώρο του Ηρωδείου, άφηναν ελάχιστο χώρο στη σκηνή για να εξελιχθεί το δράμα. Έτσι είχαμε συνεχώς την χορωδία περιορισμένη στα πλάγια και τους μονωδούς σχεδόν ακίνητους. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα τρίο με την Άμνερις, τον Ραμαντές και την Αΐντα, όπου είχαν σταθεί στο μπροστινό μέρος της σκηνής, με απόσταση 3-4 μέτρα μεταξύ τους και τραγουδούσαν προς το κοινό ακίνητοι. Σαν να παρακολουθούσα εκτέλεση κοντσερτάντε.

Και δεν ήταν ο όγκος τους που δεν ταίριαζε, όσο και η αισθητική τους σύλληψη. Ήταν exaggerated το μενταλιτέ που είχαν οι δυτικοευρωπαίοι του 19ου αιώνα για το πώς έμοιαζε η αρχαία Αίγυπτος. Νομίζω πως το πιο πετυχημένο σχόλιο για το εικαστικό μέρος της παράστασης το διάβασα στην κριτική του Σβώλου στην Ελευθεροτυπία, ο οποίος λέει «ήταν σαν κιτς οπερατικό σκηνικό σε παρωδία όπερας σε ταινεία του Φελίνι» (or sth like that :)))))). Της ίδιας αισθητικής σύλληψης ήταν και τα κοστούμια της παράστασης.

Όλη αυτή η στενότητα του χώρου λόγω των σκηνικών, είχε βέβαια αντίκτυπο και στη σκηνοθεσία. Με ελάχιστους χώρους ελεύθερους ήταν λίγο πολύ αναμενόμενη η απουσία κίνησης. Πάλι καλά που κατάφεραν να στήσουν την πομπή των σκλάβων (κάθε άλλο παρά μεγαλειώδης ήταν βέβαια). Αρκετά πετυχημένη σκέψη ωστόσο να βάλει (ο σκηνοθέτης) τις τρομπέτες του Βέρντι να παίξουν τις φανφάρες από τις κερκίδες.

Τώρα το μουσικό μέρος το βρήκα συνολικά αρκετά καλό. Η παράσταση είχε την τύχη να έχει στη διανομή της την Dolora Zajick, στο ρόλο της Amneris. Εξαιρετική φωνή, δυνατή, γεμάτη αυτοπεποίθηση, καθόλου δεν την προβλημάτισε η κακή ακουστική του Ηρωδείου. Νομίζω πως ήταν η καλύτερη της βραδυάς.

Πολύ καλή απόδοση είχε και η Lucrezia Garcia, στο ρόλο της Αΐντας. Μπορεί να μην έφθασε σε απόδοση την Zajick, αλλά ήταν πολύ καλή παρουσία με αισθησιακή φωνή. Σίγουρα δεν ήταν εντυπωσιακή αλλά ήταν και με το παραπάνω μια πολύ καλή Aida.

Αυτός που δεν ήταν καλός ήταν ο Avgust Amonov, ως Radames. Μετά την μέτρια εμφάνισή του ως Πρωτομάστορας πριν 2-3 χρόνια, άλλη μια μέτρια παρουσία εγγράφεται στο ενεργητικό του. Φωνή με πολύ μικρό όγκο, ελάχιστα μπόρεσε να συγκινήσει τον αχανή χώρο του Ηρωδείου. Από της περιπτώσεις που σκέφτεσαι πως είναι δυνατόν να κάνει καριέρα στην όπερα με τέτοια φωνή. Ωστόσο, δεν θα έλεγα πως ήταν κακός στο υποκριτικό μέρος – ήταν ικανοποιητικός. Βέβαια αυτό που μετράει κυρίως σε έναν τέτοιο ρόλο είναι το τραγούδι και απορώ για την επιλογή του, μιας και τον είχαμε δει ξανά και ξέραμε περί τίνος πρόκειται.

Στους δεύτερους ρόλους πολύ καλός ο Δημήτρης Πλατανιάς ως Amonasro. Ερμήνευσε με ένταση και πάθος, με δυνατή και εύστοχη φωνή και νομίζω πως κατάφερε να σημειώσει άλλη μια πολύ καλή παρουσία. Από κοντά του και ο βετεράνος Δημήτρης Καβράκος ως Ramfis και ο Δημήτρης Κασιούμης ως βασιλιάς της Αιγύπτου.

Αυτό που ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη ήταν η απόδοση της ορχήστρας, που τελικά φαίνεται πως έχει μεγάλες δυνατότητες, τις οποίες μπορεί και να επιδείξει στα χέρια ενός καλού αρχιμουσικού. Πολλά μπράβι λοιπόν και ιδιαίτερα στον μαέστρο Carlo Montanaro.

Οι κυριότεροι συντελεστές:

Μουσική διεύθυνση Carlo Montanaro, Σκηνοθεσία Ignacio Garcia, Σκηνικά Giuseppe de Filippi, Κοστούμια Carla Galleri, Domenico Franchi, Φωτισμοί Vinicio Cheli, Aida Lucrezia Garcia, Amneris Dolora Zajick, Radamés Avgust Amonov, Amonasro Δημήτρης Πλατανιάς, Ramfis Δημήτρης Καβράκος, Βασιλιάς της Αιγύπτου Δημήτρης Κασιούμης, Αγγελιοφόρος Ζαχαρίας Τσούμος, Ιέρεια Μαρία Βλαχοπούλου

Αυτά. Όπως πάντα, άφθονο φωτογραφικό υλικό στου Πάρσιφαλ.