Tourandot

Αρκετά προβληματική η Τουραντότ της ΕΛΣ που παρακολούθησα στο Ηρώδειο, την Πέμπτη 5-6-8 (68). Προβληματική τόσο σαν σύλληψη όσο και σαν εκτέλεση. Ωστόσο, απέσπασε το θερμό χειροκρότημα του κοινού. Βέβαια παραστάσεις όπερας στο Ηρώδειο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, είναι και λίγο τουριστικά γεγονότα και σαν τέτοια δεν θα πρέπει να έχουν τα ίδια κριτήρια με τις αυστηρώς καλλιτεχνικές παραγωγές.

Having said that, ίσως είναι πιο ξεκάθαρη η σκοπιμότητα της old-fashion προσέγγισης, με τα χρυσά, τις τιάρες και τους πομπέ αυτοκράτορες. Αλλιώς ο μόνος τρόπος για να δικαιολογηθεί είναι μάλλον λόγω αμηχανίας σκηνοθετικής αντίληψης. Βέβαια η ιταλική αντίληψη, σε αντίθεση με την γερμανική, είναι αρκετά πιο συντηρητική στην μεταφορά των έργων έξω από την εποχή που την εννοούσε ο συνθέτης.

Όμως η παραδοσιακή προσέγγιση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς μεγαλόπρεπα σκηνικά. Ιδιαίτερα σε ένα χώρο σαν το Ηρώδειο, που καθόλου δεν προσφέρετε σκηνικώς για μεγαλόπρεπες παραδοσιακές παραγωγές, το να προσπαθήσεις κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, πολυδάπανο και εξαιρετικά επικίνδυνο για την επιτυχία του αποτελέσματος.

Η περσυνή παραγωγή της Κάρμεν που ήθελε μεγάλο σκηνικό χώρο, είχε επιλέξει να καλύψει ολόκληρη την ορχήστρα και τις 2-3 πρώτες κερκίδες για να τις χρησιμοποιήσει για σκηνή. Το πως λειτούργησε αυτό μπορεί να κανείς σαν πει πως είναι αμφιλεγόμενο, αλλά τουλάχιστον έδωσε χώρο για κίνηση και δράση. Στην φετινή παραγωγή της Tourandot, επιλέχτηκε να έχουμε ένα αρκετά μεγάλο και εντυπωσιακό σκηνικά, στριμωγμένο στην μικρή, σχεδόν ανύπαρκτη, σκηνή του Ηρωδείου. Και μάλιστα ένα σκηνικό στο οποίο δέσποζε μια τεράστια σκάλα στην μέση, που το χώριζε ουσιαστικά σε δύο μέρη. Ταυτόχρονα επιλέχτηκε να υπάρχει κόσμος, πολύ κόσμος πάνω στη σκηνή. Αποτέλεσμα ήταν η εξαιρετική μικρή κινητικότητα. Η δυσκολίες που αντιμετώπιζαν μονωδοί και χορωδοί ήταν εμφανείς. Επίσης ο χωρισμός της χορωδίας στη μέση επέτεινε τον παραδοσιακά κακό συντονισμό της με την ορχήστρα της ΕΛΣ.

Φαντάζομαι η έλλειψη χώρου οδήγησε επίσης και στην χρήση των ηχογραφημένων αποσπασμάτων που ακούστηκαν. Δεν ξέρω βέβαια αν αυτό είναι επαρκής δικαιολογία. Αν ο χώρος δεν μας κάνει για να κάνουμε κάτι, απλά δεν το κάνουμε ή κάνουμε κάτι άλλο. Με την ίδια λογική θα μπορούσαν να έχουν και την μουσική της ορχήστρας ηχογραφημένη ή όλα τα χορωδιακά μέρη. Θα γλύτωναν και τους μπελάδες του χειρισμού του πλήθους στη σκηνή.

Στην σκηνή κυριάρχησε ο Καλάφ. Ο Franco Farina ξεκίνησε κάπως δειλά αλλά όσο περνούσε η ώρα και ζεσταίνονταν νομίζω πως έδειξε την μεγάλη του φωνή και το πάθος του. Ωστόσο, η κακή ακουστική του Ηρωδείου πρέπει να τον ταλαιπώρησε αρκετά, μιας και ήταν εμφανής σε σημεία η προσπάθειά του να ακουστεί δυνατά. Επίσης σε αρκετά σημεία γύρναγε και τραγούδαγε προς το κοινό. Δικαιολογημένα όλα αυτά. Αυτό που δεν είναι δικαιολογημένο ήταν η κατακόρυφη πτώση του μετά το διάλλειμα. Αργότερα βέβαια ξαναβρήκε την φόρμα του ξανά, αλλά η πιο γνωστή άρια της όπερας (Nessun Dorma) βγήκε μετριότατα – άρια της αρχής της τρίτης πράξης ευθύς αμέσως μετά το διάλλειμα. Να πω πως ο πήχης για την συγκεκριμένη άρια έχει μπει πολύ ψηλά από τον μεγάλο Λουτσιάνο που την έχει κάνει και μια από τις πιο γνωστές οπερατικές άριες, αλλά παρόλα αυτά η απόδοση του Farina στο συγκεκριμένο σημείο ήταν επιεικώς μέτρια.

Αρκετά καλή Janice Baird στον ομώνυμο ρόλο. Ένας ρόλος αρκετά απαιτητικός μιας και πρέπει να αποδώσει την απόμακρη ψυχρή πριγκίπισσα, η οποία μέσα σε λίγα λεπτά στο τέλος του έργου μετατρέπετε σε μια υποταγμένη, ερωτευμένη γυναίκα. Αρκετά μεγάλη αδυναμία του έργου αυτή η γρήγορη αλλαγή – μάλιστα προβλημάτισε αρκετά και τον Πουτσίνι και μάλιστα σε αυτήν ακριβώς την αδυναμία λέγετε πως οφείλετε και η μη έγκαιρη ολοκλήρωση της όπερας – η οποία αποδόθηκε αρκετά καλά από την Baird. Πολύ καλή στη σκηνή με τα αινίγματα, απέδωσε όμορφα την αυξανόμενη ανησυχία της και το σπάσιμο σιγα-σιγά του παγερού προσωπείου της καθώς ο Καλάφ τα λύνει το ένα μετά το άλλο. Με παραξένεψε αρκετά ο θάνατός της στο τέλος, αλλά τον βρήκα αρκετά οπερατικό και χαριτωμένο. Ένας θάνατος από έρωτα ποτέ δεν έβλαψε μια ιταλική όπερα after all :-)))))

Εξαιρετική η Κελεσίδου στο ρόλο της Λιού, αυτοκτόνησε όμορφα και έπαιξε ο ρόλο της κρυφά ερωτευμένης με μαεστρία. Άλλη αδυναμία του έργου η αυτοκτονία αυτή, μιας και καθόλου δεν φάνηκε να υποστηρίζετε δραματικώς από την μετέπειτα συμπεριφορά του αντικείμενου του έρωτά της. Ωστόσο ήταν πολύ καλή και δίκαια απέσπασε το θερμότατο χειροκρότημα του κοινού.

Αρκετά αδύναμοι οι Μαυρογένης, Σιγαλός και Στεφάνου στους ρόλους των Πινγκ, Πάνγκ καο Πόνγκ. Αρκετά στυλιζαρισμένοι, με διαφορετικά χρώματα ο καθένας – κίτρινο, κόκκινο και μπλε – είχαν όλες τις προϋποθέσεις να χτίσουν παρουσία που θα μπορούσε να κλέψει την παράσταση, αλλά δεν τα κατάφεραν. Μόλις που άγγιξαν το γκροτέσκο essence των χαρακτήρων και έχασαν την ευκαιρία να δώσουν στην παράσταση κάτι για το οποία θα ήταν αξιομνημόνευτη.

Μετριότατη η απόδοση Καρυτινού και ορχήστρας. Με πολλά προβλήματα στο συντονισμό και στα μπασίματα, θα έλεγα πως τους έλειπε αρκετή προετοιμασία προκειμένου να φτάσουν σε ένα τεχνικά αποδεκτό αποτέλεσμα. Άχρωμη ερμηνεία και χωρίς κανένα σημείο που να δείχνει το added value του μαέστρου. Υπήρχε παρόλα αυτά και ο προσωπικός οπαδός του Καρυτινού, ο οποίος φρόντιζε σε κάθε χειροκρότημα να φωνάζει «Μπράβο Καρυτινέ!» και «Μπράβο Μαέστρο!» :-)

Η διανομή:

Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός, Σκηνοθεσία Renata Scotto, Σκηνικά – Κοστούμια Carlo Diappi, Χορογραφίες Lydia Biondi, Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ, Μανδαρίνος Γιώργος Ματθαιακάκης, Λιού Έλενα Κελεσίδη, Καλάφ Franco Farina, Τιμούρ Δημήτρης Καβράκος, Πρίγκιπας της Περσίας Σταμάτης Μπερής, Πινγκ Κώστας Μαυρογένης, Πανγκ Δημήτρης Σιγαλός, Πονγκ Νίκος Στεφάνου, Αλτούμ Δημήτρης Στεφάνου, Τουραντότ Janice Baird

Αναρωτιέμαι ποιος ο λόγος να παίζονται τα πάντα στο Ηρώδειο, από grand όπερες μέχρι συναυλίες σύγχρονης μουσικής και μπαλέτο. Ο χώρος είναι ιδιαίτερος, υποβάλλει σε μεγάλο βαθμό τόσο αισθητικά όσο και συναισθηματικά αλλά έχει και μεγάλες ιδιαιτερότητες. Νομίζω πως μια μελετημένη και περισσότερο εστιασμένη χρήση του, θα βοηθούσε όχι μόνο στην καλύτερη παρουσίαση των έργων αλλά και στην καλύτερη εκμετάλλευση και ανάδειξη αν θέλετε του μνημείου.

Αυτά.