Άθεοι και Αθεΐα

Ήλθε η ώρα για ένα ακόμη βιβλίο. Σταχυολογώ από τις πρώτες σελίδες:

Η δημιουργία απώτερων κόσμων δεν θα ήταν και πολύ σοβαρή εάν δεν είχε τόσο μεγάλο τίμημα: τη λησμονιά του πραγματικού, και άρα την ένοχη παράβλεψη του μοναδικού κόσμου που υπάρχει. Όταν η πεποίθηση αντιβαίνει στην ενύπαρξη, άρα στον εαυτό μας, η αθεΐα συμφιλιώνει με τη γη, το άλλο όνομα της ζωής

Δεν περιφρονώ τους πιστούς, δεν τους θεωρώ ούτε γελοίους ούτε αξιολύπητους, απελπίζομαι όμως όταν προτιμούν τις καθησυχαστικές μυθοπλασίες των παιδιών από τις σκληρές βεβαιότητες των ενηλίκων.

Το να πρέπει να πεθάνεις δεν αφορά παρά μόνο τους θνητούς: ο πιστός, αφελής και ανόητος, ξέρει πως είναι αθάνατος, πως θα επιζήσει από την οικουμενική εκατόμβη…

Η αθεΐα μου ενεργοποιείται όταν η ιδιωτική πίστη γίνεται δημόσια υπόθεση και στο όνομα μιας προσωπικής πνευματικής παθολογικής κατάστασης οργανώνεται επίσης ανάλογα ο κόσμος και για τους άλλους.

Ο Μωυσής, ο Παύλος από την Ταρσό, ο Κωνσταντίνος, ο Μωάμεθ, στο όνομα του Γιαχβέ, του Θεού, του Ιησού και του Αλλάχ, των χρήσιμων μυθευμάτων τους, δραστηριοποιούνται γύρω από την διαχείριση σκοτεινών δυνάμεων που τους κατακλύζουν, τους ταλανίζουν και τους τιμωρούν. Προβάλλοντας την μαύρη τους κακία στον κόσμο, τον σκοτεινιάζουν ακόμη περισσότερο και δεν ξαλαφρώνουν από κανένα πόνο.

Η αθεΐα δεν αποτελεί θεραπεία αλλά ανακτημένη νοητική υγεία.

Γνωρίζουμε το πονημάτιο του Καντ "Τι είναι Διαφωτισμός"; Διαβάζεται ακόμη μετά από δύο αιώνες; Μάλιστα. Μπορούμε, και πρέπει να προσυπογράψουμε το σχέδιο, πάντοτε επίκαιρο: να βγάλουμε τους ανθρώπους από την ανηλικιότητά τους.

Ο Θεός που κατασκεύασαν οι θνητοί καθ’ υποστασιοποιημένη εικόνα τους υπάρχει μόνο και μόνο για να κάνει εφικτή την καθημερινή ζωή παρά το δρομολόγιο του καθενός προς την ανυπαρξία. Όσο οι άνθρωποι θα πρέπει να πεθαίνουν, μια μερίδα ανάμεσά τους δεν θα μπορεί να αντέξει αυτήν την ιδέα και θα εφευρίσκει υπεκφυγές.

Για πολύ καιρό άθεος χαρακτηρίζεται ο άνθρωπος που πιστεύει σε ένα θεό γειτονικό, ξένο, ετερόδοξο. Όχι το άτομο που αδειάζει τα ουράνια, αλλά εκείνο που τα γεμίζει με τα δικά του πλάσματα.

Εκείνους που αμφιβάλλουν ακόμα για τις πιθανές εξωφρενικότητες των θρησκειών σε θέματα ενισχυτικών μέσων τους παραπέμπουμε στο χορό των ούρων των Ζούνι του Νέου Μεξικού, στην κατασκευή φυλαχτών με τα κόπρανα του μεγάλου Λάμα του Θιβέτ, στις σβουνιές και τα ούρα αγελάδων για τις πλύσεις εξαγνισμού στους ινδουιστές, στην λατρεία των Στερκόριους, Κρέπιτους και Κλοακίνας από τους Ρωμαίους – θεοτήτων αντίστοιχα της κόπρου, της πορδής και των οχετών – στις προσφορές κοπριάς προς την Σίβα…

Η πολιτική, η πολιτεία μπορούν να λειτουργούν πολύ ευκολότερα από τη στιγμή που επικαλούνται την εκδικητική εξουσία των θεών, οι οποίοι υποτίθεται ότι εκπροσωπούνται επί γης από τους κυρίαρχους που, πολύ εύστοχα, κάνουν και κουμάντο.

Μας λέει ο Κριστοβάο Φερέιρα το 1636: ο Θεός δεν δημιούργησε τον κόσμο· άλλωστε ο κόσμος ποτέ δεν δημιουργήθηκε· η ψυχή είναι θνητή· δεν υπάρχει ούτε κόλαση ούτε παράδεισος, ούτε απόλυτος προορισμός· τα παιδιά που πεθαίνουν είναι απαλλαγμένα του προπατορικού αμαρτήματος, το οποίο ούτως ή άλλως δεν υφίσταται· ο χριστιανισμός είναι μια εφεύρεση· ο δεκάλογος μια ανεφάρμοστη βλακεία· ο πάπας ένα άτομο ανήθικο και επικίνδυνο· οι κανόνες τα συγχωροχάρτια, ο αφορισμός, οι διατροφικές απαγορεύσεις, η παρθενία της Μαρίας, οι τρεις μάγοι, άλλες τόσες σαχλαμάρες· η ανάσταση ένα παραμύθι ασυνάρτητο, γελοίο, σκανδαλώδες, μια κοροϊδία· τα μυστήρια, η εξομολόγηση, ηλιθιότητες· η θεία ευχαριστία ένα καλολογικό στοιχείο· η τελική κρίση ένα απίστευτο παραλήρημα

Θνητοί, πεπερασμένοι, περιορισμένοι, καταπονημένοι από αυτούς τους καταναγκασμούς, οι άνθρωποι, που τους ταλανίζει η περάτωση, εφευρίσκουν μια δύναμη προικισμένη ακριβώς με τις αντίθετες ιδιότητες: με τα ελαττώματά τους γυρισμένα το μέσα έξω, επινοούν τις ιδιότητες που μπροστά τους γονατίζουν και ύστερα προσκυνούν.

Η θρησκεία γίνεται άρα η κατεξοχήν πρακτική αλλοτρίωσης: προϋποθέτει το διχασμό του ανθρώπου και τη δημιουργία ενός φανταστικού κόσμου όπου η αλήθεια βρίσκεται περιβεβλημένη με μυθοπλασία.

οι θρησκείες θα έπρεπε να διδάσκονται στους ήδη υπάρχοντες κλάδους σπουδών – φιλοσοφία, ιστορία, φιλολογία, πλαστικές τέχνες, γλώσσες κλπ – όπως διδάσκονται οι πρωτο-επιστήμες: πχ η αλχημεία στους κύκλους μαθημάτων χημείας, η φυτογνωμονική και η φρενολογία στις φυσικές επιστήμες, ο τοτεμισμός και η μαγική σκέψη στη φιλοσοφία, η ευκλείδειος γεωμετρία στα μαθηματικά, η μυθολογία στην ιστορία.

Τρεις χιλιετίες το μαρτυρούν, από τα πρώτα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης ως σήμερα: η παραδοχή ενός Θεού μοναδικού, βίαιου, φθονερού, εριστικού, μισαλλόδοξου, πολεμοχαρούς, έχει επιφέρει περισσότερο μίσος, αίμα, θανάτους, βιαιότητα παρά ειρήνη.

Δεν υπάρχει υπερβατική δικαιοσύνη όπως ούτε και ενυπάρχουσα. Θεός ή όχι, κανένας άνθρωπος δεν είχε ποτέ να πληρώσει επειδή τον έβρισε, τον αψήφησε, τον περιφρόνησε, τον ξέχασε ή του πήγε κόντρα.

Ο ιουδαιοχριστιανισμός αφήνει πίσω του μια επιστήμη, ένα βάθρο πάνω στο οποίο πραγματοποιείται κάθε νοητική και συμβολική συναλλαγή.

Που βρίσκεται λοιπόν το καθολικό υπόβαθρο; Που τοποθετείται η ιουδαιοχριστιανική επιστήμη; Μέσα σε αυτή την ιδέα ότι η ύλη, το πραγματικό και ο κόσμος δεν εξαντλούν την ολότητα.

Η αθεΐα προϋποθέτει την αποκήρυξη κάθε υπερβατικότητας. Ανεπιφύλακτα.

Το Καλό και το Κακό υπάρχουν όχι πλέον γιατί συμπίπτουν με τις έννοιες του πιστού και του άπιστου μέσα σε μια θρησκεία, αλλά σε σχέση με την ωφέλεια και της ευτυχία του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού.

Η θρησκεία πηγάζει από την ενόρμηση θανάτου. Αυτή η περίεργη σκοτεινή δύναμη στα μύχια της ύπαρξης δουλεύει για την καταστροφή αυτού που υπάρχει.

Οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, διαπνεόμενες από την ίδια γενεολογική ενόρμηση θανάτου, συμμερίζονται μια σειρά πανομοιότυπα μίση: μίσος για τη λογική και την ευφυΐα· μίσος για την ελευθερία· μίσος για όλα τα βιβλία στο όνομα ενός και μοναδικού· μίσος για τη ζωή· μίσος για τη σεξουαλικότητα, τις γυναίκες και την ηδονή· μίσος για κάθε τι θηλυκό· μίσος για το σώμα, τους πόθους τις ορμές. Στη θέση όλων αυτών, ιουδαϊσμός, χριστιανισμός και ισλαμισμός υπερασπίζονται: την πίστη και την πεποίθηση, την υπακοή και την υποταγή, την κλίση για το θάνατο και το πάθος για το υπερπέραν, τον άφυλο άγγελο και την αγνεία, την παρθενία και την μονογαμική πίστη, τη σύζυγο και τη μητέρα, την ψυχή και το πνεύμα. Σαν τα λέμε σταύρωση της ζωής και εξύμνηση της ανυπαρξίας.

Και εν τέλει: Ούτε Βίβλος ούτε Κοράνιο. Από τους ραβίνους, τους παπάδες, τους ιμάμηδες, τους αγιατολάχ και λοιπούς μουλάδες, επιμένω να προτιμώ το φιλόσοφο. Από όλες αυτές τις τραβηγμένες από τα μαλλιά θεολογίες, προτιμώ να επικαλούμαι τις εναλλακτικές σκέψεις απέναντι στην κυρίαρχη φιλοσοφική ιστοριογραφία: τους γελαστούς, τους υλιστές, τους ριζοσπάστες, τους κυνικούς, τους ηδονιστές, τους άθεους, τους αισθησιοκράτες, τους ηδονόχαρους. Αυτοί ξέρουν ότι υπάρχει ένας μόνο κόσμος και ότι κάθε προαγωγή ενός απώτερου κόσμου μας κάνει να χάνουμε το βίωμα και το όφελος του μοναδικού που υπάρχει. Αμαρτία πραγματικά θανάσιμη.

Όμορφο βιβλίο :-) Με ψιλοταλαιπώρησε η μετάφραση, though....

Το πέντε

Λοιπόν είχα σκεφτεί πως μιας και είμαι μικρός και άπειρος θα με αγνοήσουν, αλλά δεν τα κατάφερα τελικά! Since i've been already tagged thrice (από IdentityCafe, απο Librofilo και απο Ladychill - ίσως και από κανέναν άλλον και δεν το έχω πάρει χαμπάρι), ας μπώ και εγώ στο χορό.

1. Πάσχω από υψοφοβία. Δηλαδή όχι βαρειά περίπτωση αλλά υψοφοβία ιτ ιζ. Όμως ξεπερνιέται. Ως φοιτητής ας πούμε δούλεψα για ένα φεγγάρι σε έναν τύπο που έστηνε σκαλωσιές. Βέβαια έκανα mostly κουβάλημα, αλλά σιγά-σιγά είχα πάρει θάρρος και ανέβαινα στα χαμηλά και εγώ. Άρα υπάρχει γιατρειά :-)

2. Πριν κάνα-δύο χρόνια συνειδητοποίησα πως το σώμα μου είναι θνητό. Άσχημο αυτό. Πρέπει να συμφιλιωθώ με την ιδέα του θανάτου και δεν θέλω.

3. Από τα 10 μου μέχρι τα 17 μου (πάνω-κάτω) έπαιζα κατά μέσο όρο 2 ώρες την ημέρα κορνέτα. Έκρινα πως δεν ήμουν αρκετά καλός ώστε να αποφασίσω να γίνω επαγγελματίας μουσικός. Ίσως σε μια άλλη χώρα με άλλο σύστημα εκπαίδευσης.... Πάντως θυμάμαι πως στην αρχή δεν ήθελαν να μου δώσουν κορνέτα αλλά τζένις (or Jenny's? :-) Εχω φάει τον κόσμο να μάθω πως λέγεται στα Ελληνικά (τελοσπάντων και το τζένις ελληνικά είναι, εννοώ στην κοινή νεοελληνική). Μήπως ξέρει κανείς?

4. Δεν μου αρέσουν οι εξομολογήσεις. Δεν βρίσκω τίποτε το ψυχοθεραπευτικό στις εξομολογήσεις και όσες φορές το έκανα δεν μου βγήκε σε καλό. Καλό είναι να κρατάει κανείς τα μυστικά του λοιπόν.

5. Θυμάμαι είχα διαβάσει σε κάποιο Μικυ Μαους πως ο Κύρος Γρανάζης είχε εφεύρει μια φωτογραφική μηχανή που έπερνε φωτογραφίες όχι το actual πλάνο αλλά το πως ήταν στο παρελθόν! Ρύθμιζες το πόσα χρόνια πίσω θες να πας και κλικ, τράβαγες μια φωτογραφία. Μεγάλο όνειρό μου να αποκτήσω μια τέτοια μηχανή :-)

Και το μπαλάκι περνάει στους

Σεραφείμ Καραπατή
Γιώργο Ναθαναήλ
Ανθή - Ευκαιρεία για το πρώτο της ποστ
Ελένη - Υφίσταται άραγε;
Νίκο Δήμου - Πολύ αμφιβάλω αν θα το δεί

Φαντάζομαι πως κάποιοι δεν θα θέλουν να παίξουν.... no prob :-) Επίσης πολύ φοβάμαι πως κάποιοι ήδη πέρασαν την δoκιμασία - οπότε ας το αγνοήσουν

Orchestre National de France

Ολίγον υποτονική η τελευταία συναυλία της Εθνικής Ορχήστρας της Γαλλίας, υπό τον Kurt Masur (72). Θυμάμαι πριν δύο χρόνια με την Φιλαρμονική του Λονδίνου, ο αειθαλής μαέστρος μας είχε χαρίσει αρκετά καλές εκτελέσεις των συμφωνιών του Μπετόβεν. Ωστόσο την προηγούμενη Τρίτη, θα έλεγα πως η βραδυά ήταν κατώτερη των προσδοκιών μου.

Η συναυλία ανήκει στον κύκλο Σούμαν, και ως εκ τούτου το πρόγραμμα είχε μόνο έργα του Σούμαν. Στο πρώτο μέρος ακούσαμε την εισαγωγή από την Γενοβέβα και στη συνέχεια το κοντσέρτο για πιάνο, με την Ragna Schirmer.

Από την Γενοβέφα φάνηκε πως θα πάει η βραδυά. Θα έλεγα μάλλον φλατ η εκτέλεσή της, μας άφησε με ένα συναίσθημα ψιλιβαρεμάρας, το οποίο δεν άλλαξε ούτε από την Ragna Schirmer. Η εκτέλεσή της δεν ήταν κακή, αλλά ούτε και καλή. Άρτια βέβαια τεχνικά, αλλά χωρίς καμμιά ερμηνευτική προσθετική αξία. Μου φάνηκε αντάξια ενός πολύ καλού τεχνικά πιανίστα, αλλά λίγο άπειρου ακόμη ερμηνευτή, που σαν να μην εχει βρει τον δρόμο του ακόμη. Alternatively, μπορεί να πει κανείς πως ήταν η περίπτωση ενός φτασμένου καλλιτέχνη που βαριέται. Παρόλα αυτά, το κοινό ενθουσιάστηκε και την ξανάφερε αρκετές φορές πίσω στη σκηνή, με αποτέλεσμα ένα ταχύτατο και εντυπωσιακό μπιζάρισμα το οποίο ομολογώ πως δεν αναγνώρισα.

Στο δεύτερο μέρος βελτιώθηκε αρκετά η εικόνα. Μας έπαιξαν την 1η συμφωνία, την λεγόμενη της Ανοίξεως. Αρκετά ζωντανή απόδοση με ζωηρά ηχοχρώματα νομίζω ανέδειξε την ποιότητα της ορχήστρας, η οποία μάλλον δεν είχε φανεί στο πρώτο μέρος. Χωρίς άποψη ωστόσο δεν ξεχώρισε σε κάτι, εκτός ίσως από την απόδοση των χάλκινων, την οποία και σημειώνω.

Δυστυχώς δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω τις υπόλοιπες συναυλίες της ορχήστρας, ώστε να μπορώ να έχω μια πιο ολοκληρωμένη άποψη, οπότε μπορεί και να ισχύει το ότι έπεσα στη βραδυά που έγινε κάποια κοιλιά. Γιατί, παρόλο που άκουσα σχόλια πως γέρασε ο μαέστρος δεν μου φάνηκε έτσι. Δηλαδή είναι στα 80 something ο άνθρωπος, αλλά ήταν ολοζώντανος και φάνηκε να διευθύνει με μεγάλη όρεξη.

Αυτά……

Κοινή Είναι η Μοίρα των Ανθρώπων και των Ζώων

Η Ορχήστρα Gürzenich της Κολωνίας, είναι ανάμεσα στις παλαιότερες και σπουδαιότερες ορχήστρες της Γερμανίας, και κατ' επέκταση όλου του κόσμου. Το όνομά της το έχει πάρει από το περίφημο ομώνυμο κτήριο, όπου δίνει της συναυλίες της από το 1857 και μετά. Ο Διευθυντής της ορχήστρας από το 2003 μέχρι σήμερα είναι ο Markus Stenz.

Η Ορχήστρα αυτή λοιπόν το βράδυ της προηγούμενης Δευτέρας 12-2-7, υπό τον Markus Stenz, έδωσε ένα πολύ όμορφο κοντσέρτο στο Μέγαρο (85).

Στο πρώτο μέρος ακούσαμε τα Τέσσερα πρελούδια και σοβαρά τραγούδια με τον μπασοβαρύτονο Johan Reuter. Έργο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος που αποδόθηκε εξαιρετικά. Το έργο είναι ουσιαστικά μια συρραφή των Τεσσάρων Σοβαρών Τραγουδιών, έργο 121 του Brahms. Πρόκειται περί 4 εκκλησιαστικών αριών σχετικά με τον θάνατο, την παραίτηση και την ειρήνη, με θέματα παρμένα από την Παλαιά Διαθήκη. Την συρραφή έκανε ο Detlev Glanert, σύγχρονος Γερμανός συνθέτης. Το έργο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2006, από την Γερμανική Συμφωνική Ορχήστρα, υπό τον Kent Nagano. Για glue music (χωρίς να θέλω να υποτιμήσω την αξία της με το όρο glue, μιας και πρόκειται για σημαντική μουσική) o Glanert χρησιμοποίησε τόσο μουσική που ο Brahms είχε συνθέσει για άλλα έργα, όσο και δική του σύγχρονη πρωτότυπη δωδεκαφωνική μουσική. Τα τέσσερα αυτά τραγούδια είναι:

1. Κοινή είναι η μοίρα των ανθρώπων και των ζώων
2. Έτσι γύρισα και είδα
3. Αχ θάνατε τι πικρή που είναι η θύμησή σου
4. Εάν τις γλώσσες των ανθρώπων μιλώ και των αγγέλων

Πολύ καλός ο Reuter στα πρώτα τρία, ελάχιστα διεκπεραιωτικός στο 4ο. Ιδιαίτερη ευέλικτη η ορχήστρα, περνούσε από τον κλασικό Brahms στον σύγχρονο Glanert, με τρομερή άνεση. Η ερμηνεία του έργου άψογη. Αναλγητικό το φωνητικό μέρος με αρκετή ένταση η ενδιάμεση μουσική, αποδόθηκε με τρόπο που κράτησε το ενδιαφέρον στα ύψη. Άλλωστε, η ορχήστρα είχε δώσει τα διαπιστευτήριά της την προηγούμενη βραδυά, και ξέραμε περί τίνος πρόκειται.

Αλλά το κλου της ημέρας ήταν στο δεύτερο μέρος, κατά τα ειωθότα. Η 6η του Mahler - η Τραγική, από μια ορχήστρα που από τις πλέον κοινωνούς της Μουσικής του Μάλερ. Άλλωστε η ορχήστρα αυτή, είχε εκτελέσει και την πρώτη της πέμπτης. Πρέπει να πω πως από την στιγμή που είχα δει το πρόγραμμα του Μεγάρου, στα τέλη του προηγούμενου χρόνου, είχα στο νου μου πως αυτό δεν πρέπει να το χάσω. Η Σαλώμη ήταν μια έκπληξη, αυτό που πραγματικά περίμενα ήταν ο Μάλερ. Η αδημονία μου μάλιστα αυξήθηκε από την πολύ καλή απόδοση της ορχήστρας στη Σαλώμη. Τα φόρτε των εγχόρδων σου έφερναν αμέσως την σκέψη πως αυτή η ορχήστρα είναι φτιαγμένη για Μάλερ και Μπρούκνερ. Τόσο τέλεια κουρδισμένα βιολιά, να παίζουν με τόση μεγάλη ομοιογένεια, ήταν κάτι το εντυπωσιακό.

Και πράγματι, με το που άρχισαν τα κοντραμπάσα στο εμβατηριακό πρώτο μέρος, άρχισε μια μοναδική κατάδυση στην λυρική θλίψη. H απόγνωση μπροστά στην επερχόμενη ήττα από την πορεία της ζωής. Mahler at his very best! Αλάνθαστη η ορχήστρα, με εντυπωσιακή πλαστικότητα, τέλεια ανακλαστικά και έγχορδα που μιλούσαν σχεδόν με μια φωνή. Φυσικά δεν ήταν μόνο τα έγχορδα. Τα πνευστά, τα τύμπανα ήταν όλα σούπερ! Ήταν από τις φορές που ακούς, αδειάζεις το μυαλό σου ... και πας :-)

Άξιος και με το παραπάνω λοιπόν ο Markus Stenz!

Δύο πράγματα θα ήθελα να σημειώσω:

• την μεγαλύτερη γκρανκάσα που έχω δει ποτέ μου και το κοπανέλι της – μια τεράστια ξύλινη βαρειά που την κατέβαζε με δύναμη ο τυμπανιστής πάνω από το κεφάλι του!
• το πόσο πολλοί έλεγαν στο τέλος το ότι ήταν η καλύτερη εκτέλεση της 6ης που έχουν ακούσει. Και αυτοί που το έλεγαν ήταν από αυτούς που ξέρουν τι λένε. Εγώ ομολογώ μόνο από cd την είχα ακούσει, οπότε έιχα ένα λόφω παραπάνω να εντυπωσιαστώ.

Αυτά...

ps. ίσως έπρεπε να βάλω πιο ψηλό βαθμό, αλλά μου χάλασε λίγο την εμπειρία ο κύριος δίπλα μου που επέμενε να διευθύνει :-|

Salome: Μια Γερμανίδα Πριγκίπισσα

Άκουγα από το Τρίτο την διαφήμιση για την Σαλώμη: «… η παράσταση που θα ανέβει τον άλλο μήνα στη Σκάλα, την Κυριακή στο Μέγαρο….». Βέβαια δεν πήγα για αυτό, αλλά όσο να ‘ναι την έκανε πιο ελκυστική την Σαλώμη. Ωστόσο αποδείχτηκε άλλη μια παραπλανητική διαφήμιση. Είναι αλήθεια πως θα ανέβει τον Μάρτη η Σαλώμη στη Σκάλα και είναι αλήθεια πως στο ρόλο της Σαλώμης θα είναι η Nadja Michael. Αλλά μέχρι εδώ. Άλλη ορχήστρα, άλλος μαέστρος, άλλοι συντελεστές. Και βέβαια η όπερα του Μεγάρου, δεν ήταν real όπερα, αλλά όπερα σε συναυλιακή παρουσίαση. Well, δεν παραπλανήθηκα βέβαια από την διαφήμιση γιατί ήξερα πως η όπερα θα ήταν σε συναυλιακή μορφή, αλλά μου έκανε εντύπωση η σεβασμός που δείχνουν στους καταναλωτές και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα προϊόντα που πουλάνε.

Εν πάσει περιπτώσει, όλα αυτά είναι λεπτομέρειες (ίσως και όχι τόσο ήσσονος σημασίας, γιατί ως γνωστόν στις λεπτομέρειες κρύβετε ο διάβολος, αλλά λεπτομέρειες). Το θέμα είναι πως παρακολουθήσαμε μια εκρηκτική Σαλώμη και μια εξαιρετική ορχήστρα (90 – όλα αυτά last Sunday 11 Feb 06). Τόσο που την άλλη μέρα έψαχνα στο site της Σκάλας να δω για την παράσταση του Μιλάνου. Βέβαια δεν υπήρχε εισιτήριο ούτε για δείγμα, ωστόσο σίγουρα θα προμηθευτώ το DVD της παράστασης όταν κυκλοφορήσει.

Η Nadja Michael ως Τζουλιέτα στα Παραμύθια του Χόφμαν, στο Teatro Real

H Nadja Michael παρουσιάστηκε με ένα κατακκόκινο μακρύ φόρεμα, με πολύ βαθύ ντεκολτέ. Λυρική σοπράνο με εμφάνιση top model και φωνή from the very heart of the Wagnerian forests :-) Κάθε φορά που άνοιγε το στόμα της να τραγουδήσει κρεμόσουν από τα χείλη της. Κρυστάλλινη, καμπανιστή φωνή και πραγματικό πάθος. Ανυπομονώ να βγει το DVD της Σκάλας να ξανα-απολαύσω την ερωτική φρενίτιδα της 2ης σκηνής και την κλασική mad scene στο τέλος.

Και οι υπόλοιποι τραγουδιστές καλοί ήταν, με προεξάρχοντα την Ιωάννη. Ηρώδης Josef Protschka, Ηρωδιάδα Dalia Schaechter, Ιωάννης Samuel Youn, Ναρραβώθ Olli Hauke Moeller.

Να σημειώσω όμως και την εξαιρετική απόδοση της ορχήστρας, υπό τον Markus Stenz. Από τις πιο παλιές ορχήστρες της Ευρώπης (οι απαρχές της χάνονται στα βάθη του 15ου αιώνα), ήταν τόσο καλή όσο την περίμενα. Εντυπωσιακή ομοιογένεια, ιδίως στα έγχορδα, και μεγάλη πλαστικότητα παρόλο το μέγεθός της (~110 άτομα), μας έδωσαν μια πολύ όμορφη Σαλώμη. Αλλά περισσότερα για την ορχήστρα στο επόμενο ποστ, μιας και το αστέρι της βραδυάς ήταν η καταπληκτική Nadja Michael. Κρίμα, κρίμα, κρίμα που δεν μπορέσαμε να την απολαύσουμε στο χορό των επτά πέπλων!

Ιουστίνος Α'

Ομολογώ πως αυτό που παρακολούθησα στο Μέγαρο στην περασμένη Τρίτη 6-2-7, ήταν πολύ καλό (82). Και ήταν και αναπάντεχα πολύ καλό. Είχα την τύχη να παρακολουθήσω την όπερα του Βιβάλντι Giustino, υπό την διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου. Ήταν μια συναυλιακή παρουσίαση (δηλ. όχι η full-blown όπερα), σε συντετμημένη (δυστυχώς) μορφή.

Ήταν η τρίτη φορά νομίζω που παρακολούθησα στο Πέτρου. Η δεύτερη ήταν το περασμένο καλοκαίρι στον Ταμερλάνο πάλι με την ίδια ορχήστρα και ομοίως με πολύ καλά αποτελέσματα και η πρώτη με την ΚΟΑ στον Θρίαμβο της Ιουδήθ, όπου παρά την σαφέστατη ανεπάρκεια της ορχήστρας έδωσε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Έχει αρχίσει να καταξιώνετε - παρά το νεαρό της ηλικίας του - σαν ένας εξαιρετικός μπαρόκ ερμηνευτής, που στέκεται ανταγωνιστικά σε πολύ ψηλό επίπεδο (και βέβαια δεν έχω στο νου μου μόνο τον ελληνικό χώρο).

Η όπερα παίχτηκε για πρώτη φορά το 1724, την περίοδο του Καρναβαλιού στη Ρώμη, στο θέατρο Καπρανίκα. Πρόκειται ένα παραμελημένο αριστούργημα του Βιβάλντι, που παρουσιάζεται πολύ σπάνια στις μέρες μας. Ωστόσο είναι μια πλούσια όπερα τόσο μουσικώς (έχει γύρω στις 43 άριες & ντουέτα πολλές από τα οποία είναι πραγματικά πανέμορφες!) όσο και σκηνικώς (3 πράξεις με 12 διαφορετικούς σκηνικά/sets)

Η Ορχήστρα Πατρών - σε όργανα εποχής - ήταν πολύ καλή. Την άκουσα όπως νομίζω ποτέ δεν έχω ακούσει την ΚΟΑ ή την ορχήστρα της Λυρικής. Στιβαρή, με αυτοπεποίθηση, με πολύ καθαρό ήχο και άριστη διαχείριση έντασης και ρυθμού. Σχεδόν αλάνθαστη (να άκουσα 1-2 γλιστρήματα από κάποιο βιολί? ζήτημα είναι), το μόνο που μπορώ να της προσάψω είναι πως θα την ήθελα λιιιιιιιιίγο καθαρότερη στα δυνατά σαλπίσματα των πνευστών στο τέλος. Αν και δεν ξέρω τι μπορεί να σημαίνει αυτό με αυτά τα μπαρόκ χάλκινα φίδια που έπαιζαν :-)

Πολύ θα ήθελα να τους απολάμβανα σε μια πλήρη έκδοση της όπερα, σε κανονική σκηνή με σκηνικά κλπ, κλπ. Και είναι κρίμα μια τέτοια απόδοση να περιορίζεται στα στενά πλαίσια μιας συναυλιακής παρουσίασης. Και επίσης δεν ξέρω γιατί την συντόμευσαν. Εντάξει, ίσως τα ρετσιτατίβα να μην είναι και πολύ παρουσιάσιμα σε μια συναυλιακή παρουσίαση, αλλά δεν νομίζω πως η συνολική διάρκειά της (πάνω από τεσσερισήμισι ώρες) είναι απαγορευτική. Άλλωστε οι πιο γνωστές όπερες του Βάγκνερ είναι αρκετά μεγαλύτερες, αλλά παίζονται αδιάλειπτα σε όλον σχεδόν τον κόσμο.

Εξαιρετικές οι Μαίρη-Έλεν Νέζη (ώς Αυτοκράτορας Αναστάσιος) και Μάτα Κατσούλη (ως Λεοκάστη) τραγούδησαν υπέροχα με πλήρη μπαρόκ μανιέρα. Νομίζω πως την Κατσούλη την είχα υποτιμήσει και τις τελευταίες φορές που έδωσε κάποιο ρεσιτάλ δεν είχα πάει. Δεν θα το ξανακάνω :-) H Κατσούλη ζέστανε την ατμόσφαιρα λίγο μετά την αμήχανη αρχή τραγουδώντας εξαιρετικά την "Nacque al bosco" και στην συνέχεια η Νέζη απάντησε επίσης εξαιρετικά με το "Vedrò con mio diletto". Η Κατσούλη επίσης τραγούδησε αξιοσημείωτα στο τέλος την τελευταία αν θυμάμαι καλά άρια "Lo splendor".

Πολύ καλοί επίσης οι Jason Darnell στο ρόλο του Βιταλιάνο και η Μαρούσα Ξυνή ως Αριάννα. Απλώς καλοί οι Ειρήνη Καραγιάννη, Μίνα Πολυχρόνου και Νίκος Σπανός σαν Αμάντσιο, Θεά Τύχη και Ιουστίνος, αντιστοίχως. Ο Σπανός ενώ έχει πολύ λαμπερή και δυνατή φωνή (απέδωσε πολύ καλά μερικές δυνατές άριες σε ψηλές νότες) νομίζω πως έχει περιορισμένο range, με αποτέλεσμα στις χαμηλές νότες να ταλαιπωρείται (και να μην ακούγεται σχεδόν).

Στους υπόλοιπους ρόλους οι Θεοδώρα Μπάκα ως Ανδρόνικος και ο Παναγιώτης Φίνας ως Πολιντάρτε. Την μουσική προετοιμασία την έκανε ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος.

Πολύ καλή επίσης η ανάλυση της όπερας στο συνοδευτικό booklet του Μεγάρου, από τον Ιωάννη Φούλια.

ps. Και μια απορία: πως είναι δυνατόν όλα, μα *όλα* τα έγχορδα της ορχήστρας να έχουν σλαβικά ονόματα; βέβαια αυτό κάπως εξηγεί το επίπεδο της ορχήστρας. που να βρεί ελληνική επαρχιακή πόλη τόσους πολλούς καλούς μουσικούς?

Orphée et Eurydice

Ο Christoph Willibald Gluck ίσως δεν απολαμβάνει σήμερα την αναγνώριση που του αξίζει. Ωστόσο, η συμβολή του στην εξέλιξη της όπερας υπήρξε καθοριστικότατη. Ήταν ουσιαστικά οι ιδέες του Gluck, που σηματοδότησαν το τέλος της Μπαρόκ εποχής και την έλευση της Κλασικής. Τις ιδέες του Gluck εξέλιξε ο Mozart και μας έδωσε τα γνωστά του αριστουργήματα (i.e. Così fan tutte, The Marriage of Figaro, Don Giovanni).

Οι ιδέες του Gluck για την μεταρρύθμιση της όπερας, άντεξαν μέσα στο χρόνο ώστε έφθασαν να επηρεάζουν συνθέτες όπως ο Wagner κι ο Βερντι. Ουσιαστικά η Όπερα του 19^ου αιώνα, ήταν οι αντιλήψεις του Gluck για την όπερα.

Οι ιδέες αυτές ήταν ουσιαστικά μια back-to-the-basics προσέγγιση στις οπερατικές δημιουργίες της εποχής του, οι οποίες είχαν ξεφύγει και είχαν εξελιχθεί σε στυλίστικες ασκήσεις και εντυπωσιακές υπερπαραγωγές με θεαματικά εφέ. Ο Γκουκ προσέγγισε την όπερα με έναν ολιστικό τρόπο (που θα φέρει στα όρια του έναν αιώνα αργότερα ο Wagner) προσπαθώντας να βρει μια ισορροπία ανάμεσα σε λόγο και μουσική, αλλά δίνοντας πάντα στο δράμα τον πρώτο λόγο. Έτσι, προώθησε αλλαγές όπως την μείωση της διάρκειας των έργων, την κατάργηση του σαφούς διαχωρισμού ρετσιτατίβου και άριας, την μείωση κατά πολύ όλων τον μπαρόκ στολισμάτων, την χρησιμοποίηση απλών αρμονιών και την ανάδειξη ορχηστρικών φράσεων. Επίσης προώθησε την αλλαγή στην αντίληψη των μυθολογικών φιγούρων από σχηματοποιημένους σύγχρονους χαρακτήρες σε άχρονα κλασικά πρότυπα.

Η πρώτη όπερα που σηματοδότησε την έλευση της νέας εποχής ήταν ο Ορφέας και Ευρυδίκη. Η όπερα αυτή έχει δεχτεί πολλές αναθεωρήσεις, από τον ίδιο τον συνθέτη μάλιστα, ενόσω ήταν εν ζωή. Στην πρώτη της ιταλική γραφή η όπερα παρουσιάστηκε στο Burgtheter της Βιέννης to 1762, με καστράτο στο ρόλο του Ορφέα. Η γαλλική εκδοχή, με τενόρο Ορφέα, παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο Παρίσι το 1774. Αυτήν λοιπόν την βέρσιον παρακολούθησα την περασμένη Τετάρτη 31-1-6 στην Λυρική (85).

Μια ιδιαίτερη παράσταση που θα της έβαζα και 90 αν ήταν σε έναν χώρο της προκοπής. Οι κύριοι συντελεστές:

Moυσική Διεύθυνση Γιώργος Πέτρου, Σκηνοθεσία Stephen Langridge, Σκηνικά – Κοστούμια Γιώργος Σουγλίδης, Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ, Χορογραφία Φώτης Νικολάου, Orfeo Colin Ainsworth, Euridice Έλενα Κελεσίδη, Amor Βασιλική Καραγιάννη. Χόρεψαν οι: Είδωλο Ορφέα Θανάσης Γεωργίου, Νοσοκόμα Μαίρη Ράντου, Γιατρός Γιώργος Μποντάρης, Έρωτας Βάλια Παπαχρήστου, Ορφέας Μάνος Κοπανάκης, Γιώργος Μποντάρης, Γιώργος Παπαθανασίου, Ευρυδίκη Βάσω Γιαννακοπούλου, Μαίρη Ράντου, Φαίδρα Φουρούλη.

Η όπερα είναι βασισμένη στον γνωστό αρχαιοελληνικό μύθο. Πραγματεύεται, Μεγάλα και πάντα επίκαιρα Ανθρώπινα θέματα. Την άρνηση της απώλειας, τον πόνο του χωρισμού, το παράλογο του θανάτου, τον έρωτα, τη θλίψη.

Η όπερα είχε μεταφερθεί στη σύγχρονη εποχή. Εξελίσσονταν ένα πολύ αληθοφανές δάσος, πραγματικό αρκαδικό ιδεώδες πού έπιανε το μεγαλύτερο μέρος της σκηνής και ένα δωμάτιο νοσοκομείου στην άκρη.

Η όπερα ξεκινά και στην αριστερή πλευρά ο Ορφέας παρουσιάζεται με λινό κουστουμάκι και να θρηνεί πάνω από το νεκροκρέβατο του νοσοκομείου που εξέπνευσε η Ευρυδίκη του. Ταυτόχρονα στο δάσος ο Ορφέας (ξανά! το Είδωλό του δηλαδή) μαζί με μια ομήγυρη από χωρικούς, βοσκούς κλπ, θρηνεί βουβά πάνω από τον τάφο της Ευρυδίκης. Πραγματικά πολύ όμορφο σκηνοθετικό τέχνασμα! Εν γένει η σκηνοθεσία ήταν από τα ατού της παράστασης. Η ταυτόχρονη απεικόνιση των πρωταγωνιστών σαν πολλαπλών χορευτικών μορφών ήταν πολύ εμπνευσμένη. Επίσης, η όλη κατασκευή κατάφερνε να σε εμπλέξει έντονα, όχι μόνο από συναισθηματικής άποψης αλλά και από πλευράς δράσης, πράγμα όχι και τόσο εύκολο με αυτό το (πολύ γνωστό) στόρυ την σημερινή εποχή.

Θα ήθελα επίσης να εξάρω τα σκηνικά που κατάφεραν να μας δώσουν την ολοζώντανη αίσθηση του δάσους, όπως και τις χορογραφίες (από τις καλύτερες χορογραφίες που έχω δει τελευταία, μαζί με τους βοριάδες στην Platee). Τώρα που πέρασαν 4-5 μέρες και το ξανασκέφτομαι, νομίζω πως χωρίς το μπαλέτο πάνω από το μισό της ομορφιάς του έργου θα ήταν χαμένο.

Πολύ καλές οι Κελεσίδου και η Καραγιάννη στο ρόλο των Ευρυδίκη και Έρωτα , αντιστοίχως. Δεν θα έλεγα το ίδιο για την φωνητική απόδοση του Ainsworth. Νομίζω πως ήταν λίγος για τις απαιτήσεις του ρόλου και σε κάποια στιγμή μάλιστα που πήγε να κάνει κάτι στολίσματα η φωνή του ρέταρε ολοφάνερα.

Με μικροπροβλήματα στα μπασίματα η ορχήστρα της Λυρικής, δεν άλλαξαν την πολύ καλή τελική εικόνα. Πολύ καλός ο Μαυρομάτης στα σόλο φλάουτο.

Αυτά.

Ps. Να πω και μια μικρή λεπτομέρεια, που ωστόσο την βρήκα αρκετά σημαντική. Επιτέλους στο πρόγραμμα αναφέρετε πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η παράσταση, πόσα διαλλείματα έχει και πόσο διαρκεί το κάθε διάλειμμα! Ίσως σιγά-σιγά η μικρή μας χώρα αναχωρεί από την ανατολίτικη αντίληψη του χρόνου :-)

ps2. Δυστυχώς από το site της Λυρικής λείπει εντελώς το φωτογραφικό υλικό