Minkowski, von Otter et al

Την περασμένη Τρίτη (24-7-7), εν μέσω διακοπών, και πριν αναχωρήσω για μια μικρή εκδρομή σε πιο βόρεια και δροσερά μέρη αποφάσισα να παρακολουθήσω στο Ηρώδειο τον Marc Minkowski με τους Μουσικούς του Λούβρου και την Anne Sofie von Otter (75). Βέβαια όταν έφθασα εκεί μου είπαν πως λόγω του καύσωνα η συναυλία θα δίνονταν στο Μέγαρο, και ευτυχώς γιατί σίγουρα η αίθουσα του Μέγαρου ενδείκνυται καλύτερα για μια συναυλία με όργανα εποχής. Άλλωστε νομίζω πως και von Otter θα απόδιδε καλύτερα στο Μέγαρο παρά στο βράζον Ηρώδειο.

Μας έπαιξαν, στο πρώτο μέρος:

Gabriel Fauré (1848 – 1924), Αποσπάσματα από το Shylock, Σουίτα για ορχήστρα, έργο 57 (1889)

Hector Berlioz (1803 -1869), Les Nuits d’été, έργο 7
Κύκλος έξι τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα, σε ποίηση Θεόφιλου Γκωτιέ (Villanelle, Le spectre de la rose, Sur les lagunes, L'absence, Au cimetière, L'île inconnue)

Και στο δεύτερο:

Georges Bizet (1838 -1875), Σκηνική μουσική για την «Αρλεζιάνα»
Σκηνική μουσική [Μελόδραμα σε 27 μέρη] από το ομώνυμο δράμα του Αλφόνς Ντωντέ (1872)

Τον Marc Minkowski και τους Μουσικούς του Λούβρου τους είχα ακούσει επανειλημμένα μέσα από ηχογραφήσεις μουσικής μπαρόκ και τους θεωρώ ένα από τα καλύτερα σύνολα τέτοιου είδους μουσικής. Έτσι με ξένισε λίγο η επιλογή των έργων.

Ο Minkowski, τον οποίον ήξερα μόνο από φωτογραφίες από εξώφυλλα cd, μου φάνηκε σαν να έχει πάρει καμιά 25αρια κιλά από την όψη που είχα στο νου μου (νομίζω από το Platée του Ραμώ). Βρίσκονταν ωστόσο σε πολύ ευχάριστη και παιγνιώδη διάθεση (προλόγιζε το κάθε κομμάτι μάλιστα με αρκετά spirituoso τρόπο) και αυτό είναι σίγουρα ένα πολύ καλό starting point για μια επιτυχημένη συναυλία.

Η βραδυά άρχισε μάλλον χλιαρά με την σουΐτα του Fauré, ένα έργο άγνωστο σε μένα, που μπορεί να αποδόθηκε καλά αλλά δεν με έκανε να θέλω να αγοράσω το cd. Νομίζω πως την ίδια «εισαγωγική» διάθεση είχαν και οι μουσικοί, και πέρασε το feeling και στο κόσμο που ουσιαστικά έκανε υπομονή προκειμένου να περάσουνε στο κυρίως πιάτο.

Το κυρίως πιάτο δεν ήταν άλλο από την διάσημη mezzo Anne Sofie von Otter. Κατά την γνώμη μου μια από τις πιο σπουδαίες mezzo του καιρού μας (μαζί με την Magdalena Kozena και την Cecilia Bartoli) στο peak της καριέρας της. Φωνή λαμπερή ή βελούδινη κατά βούληση μαζί με εξαιρετική τεχνική μας έκανε πραγματικά να κρεμόμαστε από τα χείλη της. Νομίζω πως το τέλος του Au cimetière ήταν μια από της καλύτερες εμπειρίες που είχα φέτος στις αίθουσες. Και βέβαια μας καθήλωσε και με την παρουσία της, μιας και έχει αυτή την εξωτική σουηδική ομορφιά, τόσο ελκυστική σε μας του νότιους. Πολύ όμορφη και γλυκιά κυρία (και παραβλέπουμε το τραπεζομαντηλοειδές φόρεμα που μου έφερνε στο μυαλό τραπεζάκι κήπου ελληνικού μικροαστικού εξοχικού :-)). Κρίμα που δεν τραγούδησε περισσότερο!

Στο δεύτερο μέρος η ορχήστρα είχε ζεσταθεί αρκετά και μας χάρισε μια πολύ ωραία Αρλεζιάνα. Έργο πολύ γνωστό, αλλά που παραδόξως δεν το πολυακούμε nowadays, παίχτηκε με ένα ευχάριστο, καλοκαιρινό θα έλεγα τρόπο και έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο την βραδυά.

Εν τέλει ήταν μια πολύ καλή συναυλία και τα παρατεταμένα χειροκροτήματα του τέλος ήταν η καλύτερη απόδειξη για αυτό. Μάλιστα μπίζαραν δύο φορές με αποσπάσματα από την Κάρμεν.

Ps. Ραντεβού τον Σεπτέμβρη μάλλον, μιας και δεν βλέπω να υπάρχει τίποτε τον Αύγουστο στο πρόγραμμα. Ούτε κατάφερα εκεί στο βορά που πήγα να δω τίποτε μιας και έπεσα σε περίοδο διακοπών.

Μήδεια, η γλυκιά μάγισσα

Στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, παρακολουθήσαμε το περασμένο Σάββατο (14-7-7) την Μήδεια του Κερουμπίνι (70), στα πλαίσια του αφιερώματος στην Μαρία Κάλλας (και του Φεστιβάλ Αθηνών βεβαίως). Η ιστορική παράσταση του 1961 με την Μαρία Κάλλας στον κύριο ρόλο, υπήρξε παράσταση-σταθμός τόσο για την όπερα όσο και για την Κάλλας και την μετέπειτα πορεία της. Χάβινγκ σετν δατ, ας πω πως δεν θεωρώ δόκιμες τις συγκρίσεις με την ιστορική αυτή παράσταση, μιας και η παράσταση αυτή υπήρξε κάτι παραπάνω από μια παράσταση όπερας για το πολιτιστικό αλλά περισσότερο για το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής.

Η Μήδεια του Κερουμπίνι υπήρξε στα πρώτα της χρόνια μια γαλλική opera comique με κανονικούς διάλογους ανάμεσα στις άριες. 10 χρόνια μετά το θάνατο του Κερουμπίνι, εμφανίστηκε μια γερμανική έκδοση του λιμπρέτου με ρετσιτατίβα στη θέση των διαλόγων, από το συνθέτη Franz Lachner. Ο Carlo Zangarini μετάφρασε στα ιταλικά την έκδοση του Lachner, για την ιταλική πρεμιέρα στη Σκάλα, το 1909. Αυτή την βερσιόν, ξαναέφερε στο προσκήνιο η Μαρία Κάλλας στην Ιταλία το 1953, και αυτή την εκδοχή ακούσαμε και το Σάββατο το βράδυ.

Παράσταση ολίγον άνιση, με μερικά πολύ καλά και μερικά προβληματικά στοιχεία. Κατ’ αρχάς η σκηνοθεσία και τα σκηνικά του Κόκκου νομίζω πως ήταν πολύ πετυχημένα. Και θα ήταν ακόμη περισσότερο αν δεν υπήρχε ο δυνατός αέρας που τράνταζε και απειλούσε να τα σωριάσει.

Η δράση διαδραματίζονταν σε μια μεγάλη τετράγωνη εξέδρα η οποία είχε στηθεί στο μέσον της ορχήστρα του θεάτρου. Πίσω από την εξέδρα ήταν τοποθετημένη η ορχήστρα σε ένα ημικυκλικό σκάμμα, ελαφρώς υπερυψωμένο. Οι τραγουδιστές έβλεπαν τον μαέστρο μέσα από τις μεγάλες οθόνες που είχαν τοποθετηθεί ημικυκλικά στο κοίλον του θεάτρου, στο ύψος περίπου της 4ης σειράς. Πίσω από την ορχήστρα ήταν ένας ψηλός τοίχος και από πάνω του μια σειρά σκαλιά, όπου συνήθως βρισκόνταν η χορωδία της ΕΡΤ. Ακόμη πιο πίσω δέσποζε μια σκάλα που ανέβαινε πλαγίως προς τα ουράνια, στην οποία η Μήδεια πρωτοεμφανίστηκε και επίσης στην οποία έκλεισε την παράσταση, μετά τον θάνατο των παιδιών της, κρατώντας τα ματωμένα ρούχα των.

Τα χρώματα που κυριαρχούσαν ήταν το κόκκινο και το μαύρο, αλλά υπήρχαν και αρκετοί τόνοι χρυσού κυρίως στα ρούχα του Ιάσονα και στους θώρακες των Αργοναυτών.

Η ορχήστρα παρόλο που ήταν πίσω από την σκηνή είχε κεντρικό ρόλο και ήταν σίγουρα πρωταγωνιστής στα δρώμενα. Όμως μόνο οπτικά. Γιατί μόλις που ακούγονταν. Δεν ξέρω αν έφταιγε ο ανοιχτός χώρος, ο δυνατός αέρας, τα όργανα εποχής ή το μικρό μέγεθος της ορχήστρας αλλά η ορχήστρα ακούγονταν λες και την είχαν βάλει πίσω από ένα τοίχο με ηχομονωτικό υλικό. Νομίζω πως ιδιαίτερο πρόβλημα είχαν τα έγχορδα. Αντίθετα οι φωνές ακούγονταν πολύ καλά και καθαρά.

Μετά από λίγο ψάξιμο στο Internet κατέληξα πως για την προβληματική ένταση της ορχήστρας, εκτός από τα παραπάνω, έφταιγε κυρίως η ακουστική του θεάτρου. Η ακουστική του θεάτρου φαίνεται να ενισχύει τις φωνές ενώ φιλτράρει τις συχνότητες κάτω από περίπου 500 Hz. Αν λάβουμε υπόψη μας πως η ορχήστρα είχε κουρδίσει το λα γύρω στα 420-440 Hertz, καταλαβαίνουμε το πρόβλημα.

Ωστόσο το πιο αντιφατικό στοιχείο κατ’ εμέ, ήταν η Anna Caterina Antonacci. Καταπληκτική φωνή, που μάλιστα γινόνταν ακόμη καλύτερη από την ενίσχυση του θεάτρου, ωστόσο παραήταν γλυκιά. Δεν λέω πως δεν έπαιζε, έπαιζε και με το παραπάνω, αλλά σε καμμιά περίπτωση δεν ήταν η μαινάδα που έσφαξε τα παιδιά της. Περισσότερο έφερνα για μια γλυκιά μαγισσούλα που έκανε ξόρκια για να κρατήσει τον αγαπημένο της.

Από την άλλη, βρήκα εξαιρετικές τις Anna Maria dell’ Oste και Enkelejda Shkosa στους ρόλους των Γλαύκη και Νέρη, αντιστοίχως. Συγκλονιστική ερμηνεία και δραματικότατες φωνές, ιδιαίτερα η μεγάλη άρια της Νέρης νομίζω πως ήταν το καλύτερο σημείο της παράσταση.

Κάπως λίγος ο Jon Ketilsson στο ρόλο του Ιάσωνα και απλώς επαρκής ο Enzo Capuano στο ρόλο του Κρέωνα. Ωστόσο δεν νομίζω πως επηρέασαν την overall εικόνα της παράστασης.

Οι συντελεστές της παράστασης:

Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός, Σκηνοθεσία – Σκηνικά Κοστούμια Γιάννης Κόκκος, Φωτισμοί Patrice Trottier, Ορχήστρα Cappella Coloniensis (με όργανα εποχής), Κρέοντας Enzo Capuano, Γλαύκη Anna Maria dell’ Oste, Ιάσωνας Jon Ketilsson, Μήδεια Anna Caterina Antonacci, Νέρης Enkelejda Shkosa, Ένας σωματοφύλακας Δημήτρης Κασιούμης, Πρώτη Θεραπαινίς Ειρήνη Κυριακίδου, Δεύτερη Θεραπαινίς Μίνα Πολυχρόνου

Από τα παραλειπόμενα να σημειώσουμε το μικρό γατάκι που έκοβε βόλτες στη σκηνή κατά την διάρκεια της παράστασης καθώς και μερικές αποδοκιμασίες που ακουστήκανε για τον Ιάσωνα (μάλλον κάποιοι νόμιζαν πως βρίσκονταν στη γαλαρία της Σκάλας). Επίσης ένα «Αίσχος Καρυτινέ» που ακούστηκε, πριν την έναρξη της τρίτης πράξης (από κάποιο που προφανώς δεν του άρεσε η απόδοση του Καρυτινού) και την απάντηση «πετάξτε τον έξω τον βλάκα» (από κάποιον υποστηριχτή του Καρυτινού). Ολίγον επεισοδιακή παράσταση :-)

Bongo Bongo Nageela

Ας τάιμ γκόου μπάι, όλο και σπανιότερα μου συμβαίνει να μείνω με ανοιχτο το στόμα παρακολουθώντας μια παράσταση. Γουέλ, χτές βράδυ ήταν μια από αυτές τις φορές…



Μέχρι που σκέφτομαι να πεταχτώ μέχρι το Edinburgh να το ξαναδώ

Ionian Concerts 07

Επειδή θερινά φεστιβάλ δεν γίνονται μόνο στην Αθήνα, αξίζει να αναφέρουμε τα Ionian Concerts 07, που διεξάγονται με ιδιαίτερη επιτυχία τα τελευταία χρόνια, κάθε Ιούλιο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Φέτος φαίνεται να είναι αρκετά αναβαθμισμένα μιας και είδα αρκετά γνωστά ονόματα (e.g. Christian Lindberg, Mnozil Brass). Μάλιστα ο Lindberg από πολλούς θεωρείται ο καλύτερος τρομπονίστας του καιρού μας.

Δυστυχώς δεν φαίνεται να καταφέρνω να παρακολουθήσω καμιά εκδήλωση, αλλά όσοι περάσετε από εκεί κοντά μην παραλείψετε :-)

Θεόδωρος Κουρεντζής

Την περασμένη Τετάρτη 27-6-7 παρακολούθησα στο Μέγαρο τον Θεόδωρο Κουρεντζή να διευθύνει τα συνόλα Musica Aeterna και New Siberian Singers (68). Τα παραπάνω σύνολα τα ίδρυσε ο ίδιος ο Κουρεντζής στο Νοβοσιμπίρσκ, όπου και κατοικοεδεύει τα τελευταία χρόνια.

Στο πρώτο μέρος έπαιξαν το Styx του Giya Kancheli, με σολίστα στη βιόλα τον περίφημο Yuri Bashmet. Έργο σύγχρονο, γραμμένο ειδικά για τον Bashment, στο ύφος των σύγχρονων «πνευματικών» δημιουργιών των Part και Taverner.

Ο Bashmet αν και προσπάθησε, δεν κατάφερε να μας περάσει το πνεύμα του δημιουργού του έργου. Η συνεργασία του με τον Κουρεντζή ήταν αμήχανη. Ίσως του έλειπαν οι απαραίτητες πρόβες αν και μένα μου φάνηκε σαν να μην ταιριάζουν οι χημείες τους. Νομίζω πως το καλύτερο μέρος ήταν η χορωδία. Όταν τραγουδούσε ανέβαζε το έργο σε άλλο επίπεδο.

Στο δεύτερο μέρος μας έπαιξαν την 6η του Τσαϊκόφσκυ. Έργο σταθμός στην ιστορία της κλασικής μουσικής και από το πιο γνωστά του ρομαντικού ρεπερτορίου. Ομολογουμένως, περίμενα από εδώ να αποκτήσω εικόνα από τον Κουρεντζή και την ορχήστρα, μιας και το πρώτο μέρος δεν πολύ-προσφέρονταν για κρίσεις. Η εικόνα που απόκτησα εν τέλει ήταν μάλλον απογοητευτική. Πολύ καλά γυμνασμένη η ορχήστρα αλλά ο ήχος της – ιδιαίτερα των έγχορδων – μου φάνηκε πολύ ρηχός. Ίσως με το χρόνο αποκτήσει βάθος αλλά προς στιγμήν δεν θα έλεγα πως πρόκειται για ορχήστρα πρώτης γραμμής.

Επίσης η ερμηνεία του Κουρεντζή μου φάνηκε αδιάφορη. Καμιά προσωπική συμβολή, παρόλο που πάλευε και ίδρωνε και ξε-ίδρωνε στο πόντιουμ δεν κατάφερε να ζωντανέψει σε καμμιά φάση το έργο. Νομίζω πως η καλύτερη στιγμή της όλης βραδυάς ήταν τελικά το μπιζάρισμα, όπου έπαιξαν το Adagieto από την 5η του Μάλερ. Η ορχήστρα επιτέλους έδειξε πως μπορεί να εκφράσει συναίσθημα.