The Primitive Pulses of Spring

Την περασμένη Παρασκευή (8-6-7) απολαύσαμε στο Ηρώδειο μια από τις καλύτερες ορχήστρες του καιρού μας. Η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αγ. Πετρούπολης – πρώην Φιλαρμονική του Λενινγκραντ – έδωσε δύο συναυλίες στις 7 & 8 Ιουνίου με έργα ρώσικης μουσικής. Η πρώτη συναυλία (στις 7) μου φάνηκε μάλλον «τουριστική», οπότε αποφάσισα να πάω στην δεύτερη (85).

Μας έπαιξαν Προκόφιεφ στο πρώτο μέρος (την 1η Συμφωνία σε ρε μείζονα, op. 25 και το κοντσέρτο για πιάνο αρ. 3 σε ντο μείζονα, οπ. 26) και την Ιεροτελεστία της Άνοιξης στο δεύτερο. Την ορχήστρα διεύθυνε ο μουσικός της διευθυντής τα τελευταία 20 σχεδόν χρόνια Γιούρι Τεμιρκάνοφ.

Από της παλιότερες ορχήστρες της Ρωσίας (αν όχι η παλιότερη) ιδρύθηκε στην αυλή του Τσάρου Αλέξανδου ΙΙΙ το 1882. Βέβαια όχι και τόσο παλιά με τα κεντρο-ευρωπαϊκά δεδομένα (οι πιο παλιές γερμανικές ορχήστρες ιδρύθηκαν τον 16 και 17 αιώνα – η φλωρεντιανή καμεράτα έδρασε τέλη του 16ου αιώνα νομίζω), αλλά ας μην ξεχνάμε πως από τον καιρό του Μεγάλου Πέτρου η Ρωσία έκανε μεγάλες προσπάθειες να εκσυγχρονιστεί και να ανταγωνιστεί τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά έθνη/κράτη/whatever. Έτσι φαντάζομαι πως η ίδρυση της ορχήστρας έγινε μέσα στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού αυτού. Βέβαια μπορεί να δημιουργήθηκε απλά και μόνο επειδή ο τσάρος ήθελε μια ορχήστρα να του παίζει μουσική.

Έγινε διάσημη κάτω από την μακρόχρονη διεύθυνση του Mravinsky (1938 – 1988), τον οποίο διαδέχτηκε ο Τεμιρκάνοφ μετά τον θάνατό του, το 1988. Η ορχήστρα νομίζω πως έχει ξαναέλθει στην Ελλάδα, αλλά εγώ πρώτη φορά την άκουγα. Εννοώ ζωντανά, μιας και την έχω ακούσει και εκτιμήσει ουκ ολίγες φορές, στις συμφωνίες του Τσαϊκόφσκι που έχει ηχογραφήσει με τον Μραβίνσκι. Ηχογραφήσεις που κυκλοφορούν από την ΜΕΛΟΔΙΑ, την οποία αντιπροσώπευε στον Δυτικό κόσμο μέχρι την πτώση του υπαρκτού η DG.

Το Ηρώδειο είχε λίγο κόσμο, υποθέτω πως οι περισσότεροι πήγαν στην συναυλία της Πέμπτης. Το φετινό βίτσιο των οργανωτών είναι να μην σε αφήνουν να αλλάζεις θέση και να μετακινείσαι σε κανένα άδειο κάθισμα προς το κέντρο. Έτσι είχαμε τις δύο ακριανές κερκίδες γεμάτες, κάτω και στο κέντρο αρκετό κόσμο και το υπόλοιπο θέατρο ψιλοάδειο (είχε βέβαια κόσμο στο άνω διάζωμα, αλλά και εκεί όχι σπουδαία πράγματα). Δηλαδή με αυτό τον τρόπο θα νομίζουν πως θα αναγκάσουν τον κόσμο να πληρώνει διπλάσια εισιτήρια? Τέλος πάντων…

Η ορχήστρα άρχισε λίγο δισταχτικά αλλά όσο περνούσε η ώρα και ζεσταίνονταν, νομίζω πως έδειξε τα στοιχεία για τα οποία έχει γίνει πασίγνωστη. Με άλλα λόγια το σώμα των έγχορδων και τις τεράστιες δυνατότητες στον έλεγχο του της έντασης του ήχου. Ωστόσο παρά το χειροκρότημα η ατμόσφαιρα ήταν λίγο χλιαρή.

Και συνέχιζε να είναι χλιαρή μέχρι που πήρε μπροστά ο Ντένις Ματσούεφ. Ο Ματσούεφ θεωρείται ένας από τους κορυφαίους νέους πιανίστες, μάλιστα έχει αποκαλεστεί από τους κριτικούς ως «ο νέος Χοροβιτς», όπως μας είπε και το ενημερωτικό της συναυλίας. Με το γρήγορο και παιγνιώδες το παίξιμό, πήρε από το χέρι και την ορχήστρα και την οδήγησε με μεγάλη αυτοπεποίθηση σε μια οργιώδη κορύφωση στο τέλος του κοντσέρου. Πραγματικά εκρηκτικό τέλος και ίσως ο καλύτερος πιανίστας που είδαμε φέτος, ένας πιανίστας που έπεζε για να ευχαριστίσει το κοινό του και το ευχαριστιόνταν και αυτός μαζί.

Στο δεύτερο μέρος επέλεξαν να παίξουν την Ιεροτελεστία της Άνοιξης. Ένα πολύ γνωστό και δημοφιλές έργο, το οποίο ας έχουνε στο νου μας πως είναι έργο για μπαλέτο. Όπως επίσης ας έχουμε στο νου μας πως παρά τα χρόνια του παραμένει ένα δύσκολο έργο που δεν είναι κατάλληλο για το απαίδευτο κοινό. Το έργο απαιτεί αρκετά μεγάλη ορχήστρα και μια μεγάλη πληθώρα πνευστών και κρουστών. Είδα δύο μπάσα κλαρινέττα, κόντρα φαγκότα, 2 αλτικόρνα, 5-6 κόρνα, 2 λογιών τούμπες, 3 λογιών τρομπέτες, πίκολο φλάουτο και άλλα αρκετά που δεν θυμάμαι τώρα. Επίσης είχε 6 τύμπανα (!) και αρκετά πιο μεγάλο από το πρώτο μέρος σώρα εγχόρδων.


Ιδιαίτερη η ανάγνωση του Τεμιρκάνοφ στην αρχή μου φάνηκε λίγο άτονη και διεκπεραιωτική. Ωστόσο ήταν λίαν υποδηλωτική και σιγα-σιγά σε καθήλωνε στον κόσμο της μαγείας και της τελετουργίας που συνοδεύει. Όσο πέρναγε η ώρα σε βύθιζε στην παλαιολιθική της τελετουργία απ’ όπου σε ξύπναγε η οξύς ήχος της πίκολο, που ξεχωριζε το έργο σε παραγράφους. Εξαιρετικός ήχος από τα πνευστά, θα άξιζε να κάνει κανείς ιδιαίτερη μνεία στα φαγκότα αλλά και στον εύσωμο κύριο που έπαιζε την πίκολο τρόμπα, ο οποίος είχε κρυστάλινο ήχο, άψογη τεχνική και αλάνθαστο παίξιμο. Επίσης φαινόνταν πως του άρεσε αυτό που έκανε και το έδειχνε πολύ όμορφα.

Ο τελικός sacrificial dance σήμανε και την κορύφωση της ιεροτελεστίας και ακολούθως το κοινό ξέσπασε νομίζω σε άξια χειροκροτήματα για την πολύ ωραία βραδιά που μας χάρισε ο κ. Τεμιρκάνωφ με την ορχήστρα του. Μπίζαραν με ένα απόσπασμα από τον Ρωμαίο και Ιουλιέτα (αν το αναγνώρισα σωστά, δατ ις).