Γιατί τα σπάσαμε τ’ αγάλματά των, γιατί τούς διώξαμεν απ’ τους ναούς των, διόλου δεν πέθαναν γι’ αυτό οι θεοί

Αυτό μου ήλθε στο νου με την αρχή της 2ης πράξης της Rusakla, που παρακολούθησα την Παρασκευή που μας πέρασε (2-5-8), στο Εθνικό Θέατρο της Σλοβακίας (72). Μια αρκετά ενδιαφέρουσα παράσταση, με σαφή και αρκετά εύστοχη σκηνοθετική σύλληψη και πολύ καλούς πρωταγωνιστές.

Η Ρουσάλκα είναι η πιο γνωστή όπερα Τσέχικης εθνικής σχολής (την έχει μάλιστα αυτή την βδομάδα και το Βήμα). Πρόκειται για πρόσωπο της Σλαβικής μυθολογίας, κάτι σαν Νύμφη του νερού που κατοικεί στα ποτάμια και στις λίμνες. Η όπερα που συνέθεσε o Dvořák 1900, είναι βασισμένη στο ποιητικό λιμπρέτο του Jaroslav Kvapil και πρόκειται για ένα πολύ όμορφο παραμύθι με νεράϊδες, πρίγκιπες και ξωτικά. Επίσης βρίθει από εύκολα αναγνωρίσιμους λαϊκούς σκοπούς (τι εθνική όπερα θα ήταν άλλωστε). Πρόκειται για μια πολύ όμορφη όπερα με έντονα μουσικά αλλά και θεατρικά μέρη, που αδίκως δεν ανήκει στο ρεπερτόριο της πρώτης γραμμής.



Το ατού της παράστασης που παρακολούθησα ήταν η σκηνοθετική της προσέγγιση. Ο Jiří Nekvasil είχε σαφή άποψη για το έργο και δημιούργησε έναν ξεχωριστό κόσμο για κάθε μια από τις 3 πράξεις. Έτσι στη πρώτη πράξη το σκηνικό παρίστανε μια παραμυθένια, fairy-tale ατμόσφαιρα που αρμόζει σε μια μεσαιωνική ιστορία με νεράϊδες και ξωτικά. Μια ατμόσφαιρα με την ηρεμία και την αθωώτητα παιδικών παραμυθιών.

Στη 2η πράξη όμως τα πράγματα ανατρέπονται. Η Ρουσάλκα βρίσκεται στο παλάτι του πρίγκιπα, το οποίο είναι ένα φουτουριστικό σκηνικό, κάθε άλλο παρά το παλάτι του πρίγκιπα του παραμυθιού που περιμέναμε. Και εδώ μου ήλθε στο νου ο τίτλος του ποστ, μιας και τίποτε και πουθενά δεν είχε υπονοηθεί πως η δράση είναι στα χρόνια του μεσαίωνα, ή τέλος πάντων στην εποχή που συνήθως διαδραματίζονται τα παραμύθια με τις νεράιδες και τις μάγισσες.

Στην Τρίτη πράξη πάλι ανατρέπονται τα πράγματα. Η δράση ναι μεν διαδραματίζεται στο ίδιο μέρος με την πρώτη πράξη, αλλά τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο έρωτας έχει ρίξει την σκοτεινή θανατερή όψη του πάνω στους ώμους των πρωταγωνιστών και η αθωώτητα του παραμυθιού έχει εξαφανιστεί. Το πεδίο είναι ένας απέραντος σκουπιδότοπος και το πράσινο παραδεισένιο σκηνικό της 1ης πράξης έχει εξοριστεί στο φτωχό πλαίσιο ενός πίνακα, που είναι στραβά κρεμασμένος κάπου στη σκηνή.

Ξεχώρισε και με το παραπάνω ο Peter Mikuláš ως το Πνεύμα του Νερού. Ένας επιβλητικός μπάσσος με στεντόρεια φωνή που ζωγράφισε πολύ όμορφα το ρόλο του πατέρα που βλέπει τα λάθη του παιδιού του, αλλά δεν μπορεί να τα αποτρέψει. Δίπλα του στο ρόλο της Ρουσάλκας, της νεράϊδας που ερωτεύεται τον θνητό πρίγκιπα η Eva Jenisová. Λαμπερή και γεμάτη πάθος φωνή, πολύ καλή ιδιαίτερα στη σπαραχτική τελευταία σκηνή του θανάτου του πρίγκιπα. Πολύ καλή επίσης και η Denisa Hamarová στο ρόλο της Ježibaba, της μάγισσας που με τα φίλτρα της βοηθάει την Ρουσάλκα να γίνει πότε άνθρωπος και πότε να κερδίσει ξανά την υπερφυσική της φύση. Πανήψηλη με τεράστια δάχτυλα ήταν ότι έπρεπε για το ρόλο της υπερφυσικής Ježibaba (άλλο πρόσωπο της σλαύβικης μυθολογίας αυτό).

Στα αρνητικά της παράστασης η Ľubica Rybárska, στο ρόλο της ξένης πριγκήπισας. Σε καμιά περίπτωση δεν έπεισε στον αποπλανητικό της ρόλο. Νομίζω πως ήταν αρκετά άτυχη επιλογή τόσο ως παρουσία όσο και φωνητικά, μιας και φάνηκε ανεπαρκέστατη. Πολλές δυνατές φωνές και ξελαρυγγιάσματα.

Αλλά το πιο αρνητικό μέρος του έργου ήταν τα σκηνικά και τα κοστούμια. Ιδιαίτερα τα σκηνικά της 2ης πράξης που ήταν έντονα φωτισμένα, φαίνονταν φτηνά και πολύ ψεύτικα – σαν σκηνικά ερασιτεχνικού θιάσου. Το ίδιο και τα κοστούμια, φαίνονταν (και μάλλον ήταν) παλιά και φθαρμένα. Η ενδυμασία δε της πριγκήπισας ήταν τελείως παράταιρη, σαν καρικατούρα.

Αρκετά καλή η μουσική απόδοση της ορχήστρας. Φαίνονταν να παίζουν κάτι που το κατέχουν καλά μιας και το έχουν παίξει πολλές φορές στο παρελθόν. Δεν θα έλεγα πως ήταν κάτι ξεχωριστό αλλά ούτε και κάτι δεν μου άρεσε. Στάθηκε στο ύψος της.

Οι κυριότεροι συντελεστές:

Conductor Jaroslav Kyzlink, Direction Jiří Nekvasil, Scene Daniel Dvořák, Costumes Lucie Loosová, Choreography Jaroslav Moravčík, Rusalka Eva Jenisová, Prince Ľudovít Ludha, Foreign Princess Ľubica Rybárska, Watergoblin Peter Mikuláš, Witch Denisa Hamarová, Gamekeeper Ivan Ožvát, Kitchenboy Jana Valášková, Hunter Ján Ďurčo, Three Nymphs Katarína Štúrová - Katarína Polakovičová - Denisa Šlepkovská

Πολύ όμορφη η ιστορική όπερα της Μπρατισλάβας, αλλά χρειάζεται μια γερή ανακαίνιση. Όλα μέσα ήταν παλιά και φθαρμένα. Οι θέσεις με ξύλινη πλάτη και ντυμένες με ένα κόκκινο φθαρμένο ύφασμα, θύμιζαν άλλες, περασμένες εποχές. Νομίζω πως πρέπει να πάρουν κάποια από τα λεφτα του ΚΠΣ τους και να την φτιάξουν, γιατί πρόκειται για κτίριο-διαμάντι και είναι κρίμα εσωτερικά να είναι σε τέτοια κατάσταση.

Αυτά.