Το πρώτο μισό του 20ου αιώνα

Χθές 29-11-2006 στην αίθουσα Φίλων της Μουσικής του Μεγάρου (αλήθεια τι νιοράντικο όνομα κι αυτό!) ακούσαμε την Συμφωνική Ορχήστρα του Μπάντεν-Μπάντεν & Φράϊμπουργκ (75), υπό τον Sylvain Cambreling. Η ορχήστρα αυτή φαίνεται να είναι μέλος μιας ευρύτερης ομάδας μουσικών συνόλων κάτω από την σκέπη του ραδιόφωνου της νοτιοδυτικής Γερμανίας (αν μεταφράζω σωστά το sudwestrundfunk). Στην ίδια ομάδα ανήκει και το φωνητικό σύνολο SWR Stuttgart Vocal Ensemble που απολαύσαμε πρίν λίγες μέρες.

Στο πρώτο μέρος ακούσαμε στην αρχή το Αρκάνα του Edgard Varese και στη συνέχεια το Κοντσέρτο για πιάνο σε σολ μείζονα του Ravel με την Helene Grimaud. Το δεύτερο μέρος ανήκε στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης του Stravinsky. Αν κάτι παρατηρούμε εκ πρώτοις στο πρόγραμμα είναι πως είναι χρονικά εστιασμένο. Δεν ξέρω αν αυτό έγινε επί τούτου. Η (μάλλον οι) Αρκάνα είναι έργο του 1927, το κοντσέρτο του Ravel του 1931 και η Ιεροτελεστία του 1912/13. Το δεύτερο που διαπιστώνω είναι πως δεν είναι πολύ του γούστου μου. Δηλαδή μου φαίνεται σαν ένα φαΐ που το τρώς σε πολύ μεγάλη ποσότητα και στο τέλος μπουχτίζεις. Με άλλα λόγια θα προτιμούσα να το έσπαγε με ένα πιο κλασικό κοντσέρο στο πρώτο μέρος (πχ Haydn, Mozart) ή με κάτι πιο «αβανταδόρικο» στο δεύτερο – πχ Μάλερ, Μπρούκνερ, Τσαϊκόφσκυ, Ρεσπίγκι, κάτι τέλος πάντων. Αυτά περί ορέξεως.

Η Αρκάνα (που σημαίνει ελιξήρια, ενικός αρκάνουμ) είναι ένα έργο «μουσικού σουρεαλισμού», όπως αναφέρεται και στο πρόγραμμα, και όντως αυτό ήταν κάτι παραπάνω από εμφανές. Πρώτη φορά το άκουγα και μου άρεσε αρκετά. Είχε διάρκεια ένα 20λεπτο περίπου κι από τα 20 λεπτά τα 18 η ορχήστρα έπαιζε φορτίσσιμο! Και τι ορχήστρα! Τεράστια, με πάρα πολλά πνευστά (2 μπάσσα, 5-6 φαγκότα από τα οποία τα 2 τουλάχιστο κόντρα, πολλά κόρνα κλπ, κλπ) και άπειρα κρουστά. Είχε ό,τι σχεδόν μπορεί να φανταστεί κανείς. Δύο κάσες, 2-3 σετ από τύμπανα, ταμπούρα, ξυλόφωνο, μεταλόφωνο, γκονγκ, ροκάνες, ντέφι, κρόταλα και σίγουρα κάποια που ξεχνάω. Τεράστιες σορντίνες μπαινοέβγαιναν στα μπάσα, τέσσερα τρομπόνια (από τα οποία τα δύο μπάσα) σάλπιζαν συνέχεια και εν γένει υπήρχε μια αίσθηση παραληρήματος. Δεν νομίζω να υπήρχε ήχος που να μην ακούστηκε. Ήταν πάντως ένα αναπάντεχο όμορφο ξάφνιασμα.

Στη συνέχεια το τζαζίστικο κοντσέρτο του Ραβέλ, με την Helene Grimaud. Να πω την αλήθεια ο Ραβέλ δεν με ξετρελαίνει. Επίσης, η Γκριμώ ξεκίνησε μάλλον βαριεστημένα, έχοντας ένα επαγγελματικό ύφος που παρέπεμπε σε διεκπεραίωση. Συν τοις άλλοις οι προσπάθειες μου να επικεντρωθώ στο έργο δεν είχαν την σύμφωνη γνώμη της γηραιάς κυρίας που κάθονταν πίσω μου. Έτσι επί 5 λεπτά προσπαθούσε να ανοίξει μια καραμέλα που ήταν κρυμμένη σε ένα τριζάτο χαρτί και στη συνέχεια άρχισε να την απολαμβάνει με δυνατά πλαταγιάσματα της γλώσσας της. Ευτυχώς η Γκριμώ από τη μέση του πρώτου μέρους ζεστάθηκε και βάλθηκε να αποδείξει πως είναι πολύ καλό το έργο του Ραβέλ. Και μέσα από το έργο του Ραβέλ μας έδειξε πόσο καλή είναι η ίδια. Παρόλα αυτά η κυρία με την καραμέλα κατάφερε να με εκνευρίσει πάρα πολύ και μου χάλασε αρκετά τη φάση. Είπα να της πω τίποτε, αλλά ήταν στα 90 και ντράπηκα. Και είχα και σουπερ θέση, πάνω από τα χέρια της Γκριμώ.


Η Γκριμώ πάντως μόλις πήρε μπροστά , άρχισε να «κεντάει». Ανέδειξε με πολύ φυσικό τρόπο στοιχεία της σύνθεσης που δεν περίμενα πως θα τα έβγαζε τόσο όμορφα στην επιφάνεια. Και όμως τα πρόβαλε με πολύ φυσικό και έντονο τρόπο. Εντυπωσιακότατη στα γρήγορα μέρη δεν έδειξε να προβληματίζεται ούτε μια φορά από το ρυθμό και σε μένα τουλάχιστον φάνηκε αλάνθαστη. Εξέπεμψε δυνατά στο αργό, δεύτερο μέρος, περίσκεψη, περιπλάνηση και έντονη ανυπομονησία στο τέλος. Στο γρήγορο τρίτο μέρος είδαμε όλοι θαρρώ γιατί θεωρείται μια από τις καλύτερες νέες πιανίστες/στριες του καιρού μας. Αψεγάδιαστη τεχνική, τέλειος έλεγχος του ρυθμού, έκφραση μεγάλης συναισθηματικότητας, προσωπική θεώρηση του έργου. Μια ανάγνωση που πραγματικά θα μου μείνει στη μνήμη για πολύ καιρό. Αν και θα με ευχαριστούσε παραπάνω να είχε ετοιμάσει κάτι έξτρα για το μπιζάρισμα.

Στη δεύτερο μέρος η Ιεροτελεστία της Άνοιξης. Έργο σταθμός στη μουσική ιστορία που όμως μου φαίνεται λίγο λειψό χωρίς το μπαλέτο. Σίγουρα δεν ξενίζει πια κανέναν, ούτε φαίνεται πρωτοποριακό. Η απόδοση της ορχήστρας άψογη, αλλά δεν μπορώ βρω σημεία που θα την έκαναν ξεχωριστή. Επίσης με ξάφνιασε το γεγονός πως στο δεύτερο μέρος του έργου, υπήρξαν 3 αλτικόρνα που τα έπαιξαν κορνίστες και μάλιστα με μποκίνια κόρνου. Δεν ξέρω αν ήταν ειδική κατασκευή, αλλά θα περίμενε κανείς τα αλτικόρνα να παίζονται από τρομπονίστες (λόγω του μποκινιού βεβαίως).

Συμπερασματικά, άλλο ένα γερμανικό συγκρότημα δυσθεώρητης απόδοσης (για τα ελληνικά δεδομένα, δατ ιζ). Με έναν κεφάτο και σφριγηλό μαέστρο που φάνηκε να αγαπάει αυτό που κάνει, να έχει τη δική του άποψη και να την αποτυπώνει όμορφα στην ορχήστρα. Επίσης μια μεγάλη πιανίστρια που σίγουρα θα είναι αράουντ για πολλά ακόμη χρόνια. Που εκτός από μεγάλη πιανίστρια είναι και πολύ όμορφη, βεβαίως, βεβαίως.

Αυτά.