Orphée et Eurydice

Ο Christoph Willibald Gluck ίσως δεν απολαμβάνει σήμερα την αναγνώριση που του αξίζει. Ωστόσο, η συμβολή του στην εξέλιξη της όπερας υπήρξε καθοριστικότατη. Ήταν ουσιαστικά οι ιδέες του Gluck, που σηματοδότησαν το τέλος της Μπαρόκ εποχής και την έλευση της Κλασικής. Τις ιδέες του Gluck εξέλιξε ο Mozart και μας έδωσε τα γνωστά του αριστουργήματα (i.e. Così fan tutte, The Marriage of Figaro, Don Giovanni).

Οι ιδέες του Gluck για την μεταρρύθμιση της όπερας, άντεξαν μέσα στο χρόνο ώστε έφθασαν να επηρεάζουν συνθέτες όπως ο Wagner κι ο Βερντι. Ουσιαστικά η Όπερα του 19^ου αιώνα, ήταν οι αντιλήψεις του Gluck για την όπερα.

Οι ιδέες αυτές ήταν ουσιαστικά μια back-to-the-basics προσέγγιση στις οπερατικές δημιουργίες της εποχής του, οι οποίες είχαν ξεφύγει και είχαν εξελιχθεί σε στυλίστικες ασκήσεις και εντυπωσιακές υπερπαραγωγές με θεαματικά εφέ. Ο Γκουκ προσέγγισε την όπερα με έναν ολιστικό τρόπο (που θα φέρει στα όρια του έναν αιώνα αργότερα ο Wagner) προσπαθώντας να βρει μια ισορροπία ανάμεσα σε λόγο και μουσική, αλλά δίνοντας πάντα στο δράμα τον πρώτο λόγο. Έτσι, προώθησε αλλαγές όπως την μείωση της διάρκειας των έργων, την κατάργηση του σαφούς διαχωρισμού ρετσιτατίβου και άριας, την μείωση κατά πολύ όλων τον μπαρόκ στολισμάτων, την χρησιμοποίηση απλών αρμονιών και την ανάδειξη ορχηστρικών φράσεων. Επίσης προώθησε την αλλαγή στην αντίληψη των μυθολογικών φιγούρων από σχηματοποιημένους σύγχρονους χαρακτήρες σε άχρονα κλασικά πρότυπα.

Η πρώτη όπερα που σηματοδότησε την έλευση της νέας εποχής ήταν ο Ορφέας και Ευρυδίκη. Η όπερα αυτή έχει δεχτεί πολλές αναθεωρήσεις, από τον ίδιο τον συνθέτη μάλιστα, ενόσω ήταν εν ζωή. Στην πρώτη της ιταλική γραφή η όπερα παρουσιάστηκε στο Burgtheter της Βιέννης to 1762, με καστράτο στο ρόλο του Ορφέα. Η γαλλική εκδοχή, με τενόρο Ορφέα, παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο Παρίσι το 1774. Αυτήν λοιπόν την βέρσιον παρακολούθησα την περασμένη Τετάρτη 31-1-6 στην Λυρική (85).

Μια ιδιαίτερη παράσταση που θα της έβαζα και 90 αν ήταν σε έναν χώρο της προκοπής. Οι κύριοι συντελεστές:

Moυσική Διεύθυνση Γιώργος Πέτρου, Σκηνοθεσία Stephen Langridge, Σκηνικά – Κοστούμια Γιώργος Σουγλίδης, Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ, Χορογραφία Φώτης Νικολάου, Orfeo Colin Ainsworth, Euridice Έλενα Κελεσίδη, Amor Βασιλική Καραγιάννη. Χόρεψαν οι: Είδωλο Ορφέα Θανάσης Γεωργίου, Νοσοκόμα Μαίρη Ράντου, Γιατρός Γιώργος Μποντάρης, Έρωτας Βάλια Παπαχρήστου, Ορφέας Μάνος Κοπανάκης, Γιώργος Μποντάρης, Γιώργος Παπαθανασίου, Ευρυδίκη Βάσω Γιαννακοπούλου, Μαίρη Ράντου, Φαίδρα Φουρούλη.

Η όπερα είναι βασισμένη στον γνωστό αρχαιοελληνικό μύθο. Πραγματεύεται, Μεγάλα και πάντα επίκαιρα Ανθρώπινα θέματα. Την άρνηση της απώλειας, τον πόνο του χωρισμού, το παράλογο του θανάτου, τον έρωτα, τη θλίψη.

Η όπερα είχε μεταφερθεί στη σύγχρονη εποχή. Εξελίσσονταν ένα πολύ αληθοφανές δάσος, πραγματικό αρκαδικό ιδεώδες πού έπιανε το μεγαλύτερο μέρος της σκηνής και ένα δωμάτιο νοσοκομείου στην άκρη.

Η όπερα ξεκινά και στην αριστερή πλευρά ο Ορφέας παρουσιάζεται με λινό κουστουμάκι και να θρηνεί πάνω από το νεκροκρέβατο του νοσοκομείου που εξέπνευσε η Ευρυδίκη του. Ταυτόχρονα στο δάσος ο Ορφέας (ξανά! το Είδωλό του δηλαδή) μαζί με μια ομήγυρη από χωρικούς, βοσκούς κλπ, θρηνεί βουβά πάνω από τον τάφο της Ευρυδίκης. Πραγματικά πολύ όμορφο σκηνοθετικό τέχνασμα! Εν γένει η σκηνοθεσία ήταν από τα ατού της παράστασης. Η ταυτόχρονη απεικόνιση των πρωταγωνιστών σαν πολλαπλών χορευτικών μορφών ήταν πολύ εμπνευσμένη. Επίσης, η όλη κατασκευή κατάφερνε να σε εμπλέξει έντονα, όχι μόνο από συναισθηματικής άποψης αλλά και από πλευράς δράσης, πράγμα όχι και τόσο εύκολο με αυτό το (πολύ γνωστό) στόρυ την σημερινή εποχή.

Θα ήθελα επίσης να εξάρω τα σκηνικά που κατάφεραν να μας δώσουν την ολοζώντανη αίσθηση του δάσους, όπως και τις χορογραφίες (από τις καλύτερες χορογραφίες που έχω δει τελευταία, μαζί με τους βοριάδες στην Platee). Τώρα που πέρασαν 4-5 μέρες και το ξανασκέφτομαι, νομίζω πως χωρίς το μπαλέτο πάνω από το μισό της ομορφιάς του έργου θα ήταν χαμένο.

Πολύ καλές οι Κελεσίδου και η Καραγιάννη στο ρόλο των Ευρυδίκη και Έρωτα , αντιστοίχως. Δεν θα έλεγα το ίδιο για την φωνητική απόδοση του Ainsworth. Νομίζω πως ήταν λίγος για τις απαιτήσεις του ρόλου και σε κάποια στιγμή μάλιστα που πήγε να κάνει κάτι στολίσματα η φωνή του ρέταρε ολοφάνερα.

Με μικροπροβλήματα στα μπασίματα η ορχήστρα της Λυρικής, δεν άλλαξαν την πολύ καλή τελική εικόνα. Πολύ καλός ο Μαυρομάτης στα σόλο φλάουτο.

Αυτά.

Ps. Να πω και μια μικρή λεπτομέρεια, που ωστόσο την βρήκα αρκετά σημαντική. Επιτέλους στο πρόγραμμα αναφέρετε πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η παράσταση, πόσα διαλλείματα έχει και πόσο διαρκεί το κάθε διάλειμμα! Ίσως σιγά-σιγά η μικρή μας χώρα αναχωρεί από την ανατολίτικη αντίληψη του χρόνου :-)

ps2. Δυστυχώς από το site της Λυρικής λείπει εντελώς το φωτογραφικό υλικό